[29/12/2023]
Μελετώντας τον ρευστό ρατσισμό στην εκπαίδευση: Μια κριτική επισκόπηση της θεσμικής αμφισημίας[1]
Βάσια Τσάμη, Mεταδιδακτορική ερευνήτρια Πανεπιστημίου Πατρών
Περίληψη
Στο άρθρο αυτό εστιάζω το ενδιαφέρον μου στα επίσημα κείμενα της ελληνικής εκπαίδευσης. Επιχειρώντας μια κριτική επισκόπηση στα σχολικά εγχειρίδια και στα προγράμματα σπουδών, στόχος μου είναι να αναδείξω ότι τα κείμενα αυτά προσπαθούν αφενός να προστατεύσουν το εθνικό ιδεώδες της ομοιογένειας και αφετέρου να προωθήσουν την πολυπολιτισμικότητα και την πολυγλωσσία. Αυτή η θεσμική αμφισημία της ελληνικής εκπαίδευσης πραγματώνεται με κείμενα τα οποία φαίνονται ως αντιρατσιστικά, αλλά επί της ουσίας αντλούν από τον ρατσιστικό λόγο, συνιστώντας πεδία ανάδυσης του ρευστού ρατσισμού (Weaver, 2016). Μέσα από την κριτική μου ματιά στα θεσμικά κείμενα της εκπαίδευσης επιδιώκω να τονίσω ότι τα κείμενα αυτά δεν συνιστούν αδιαμφισβήτητες αλήθειες, αλλά είναι πολιτικά κείμενα, τα οποία φέρουν ποικίλες ιδεολογικές φορτίσεις συχνά αντιφατικές στην προσπάθειά τους να είναι ιδεολογικά συμβατά με διάφορους λόγους. Αναδεικνύεται, λοιπόν, ως αναγκαία η κριτική προσέγγιση των κειμένων αυτών στη σχολική τάξη, ώστε και οι μαθητές/τριες και οι εκπαιδευτικοί, μέσω του αναστοχασμού, να συνειδητοποιήσουν τις ποικίλες εκφάνσεις του ρατσισμού στην εκπαίδευση.
[1] Η μελέτη αυτή εκπονήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «ΤRACE: Ανιχνεύοντας τον ρατσισμό στον αντιρατσιστικό λόγο: Μια κριτική προσέγγιση στον ευρωπαϊκό δημόσιο λόγο για τη μεταναστευτική και προσφυγική κρίση» του Πανεπιστημίου Πατρών με χρηματοδότηση από το ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. (TRACE/HFRI-FM17-42). Το παρόν άρθρο εμπεριέχει στοιχεία αναδημοσιευμένα και στο άρθρο Τσάμη & Ρεβίθη (2023). Θερμές ευχαριστίες οφείλω στον Αργύρη Αρχάκη και τη Νικολέττα Παναγάκη για τις υποδείξεις και διορθώσεις τους.
Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση, ολική, μερική ή περιληπτική αναπαραγωγή, η κατά παράφραση ή διασκευή των κειμένων που περιέχονται στο τεύχος με οποιονδήποτε τρόπο (ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο), χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη.
