[27/5/2024]
Υποκρισία και οδυρμοί για τα δικά μας παιδιά, θύματα και θύτες της σχολικής βίας
«Όχι, δεν είναι η μουσική μου
Αυτό το ραπ είναι η ζωή μου»
Bloody Hawk
Διαβάζοντας το τελευταίο, πολύ ενδιαφέρον, μυθιστόρημα της Σοφίας Νικολαϊδου Δικά μας παιδιά, εκδ. Μεταίχμιο σκεφτόμουν ότι δεν υπάρχει τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων ή ενημερωτική ιστοσελίδα τον τελευταίο χρόνο που να μην υπερπροβάλλει σχεδόν καθημερινά ένα ή πολλά περιστατικά μαθητικής βίας είτε στους σχολικούς χώρους είτε εκτός σχολείου. Με «έκδηλη αγωνία» και με προδιαγραφές αναζήτησης της θεαματικότητας τα ρεπορτάζ με υλικό από νεότερες ή και παλαιότερες αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα, περιγράφουν εξαντλητικά τα σχετικά περιστατικά χωρίς να εμβαθύνουν ουσιαστικά στις πηγές δημιουργίας ή στους λόγους έξαρσης του φαινομένου. Ενδιαφέρει περισσότερο το θέαμα, ο εντυπωσιασμός, ενώ είναι ορατός και ένας αποπροσανατολισμός από άλλα εξίσου σημαντικά ή και σημαντικότερα κοινωνικά και παγκόσμια προβλήματα.
Από την άλλη η επίσημη Πολιτεία και οι κοινωνικοί φορείς ιδιαίτερα των γονέων και των εκπαιδευτικών εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους είτε παραμένοντας σε μια συναισθηματικού τύπου αντίδραση είτε μεταθέτοντας τις ευθύνες είτε επιμένοντας σε μια λογική καταστολής, η οποία κυρίως επικεντρώνεται στο τέλος και όχι στη γέννηση και πολύπλευρη θεραπεία του προβλήματος. Είναι χαρακτηριστική η επιλογή του Υπουργείου Παιδείας να δημιουργήσει και να υπερπροβάλλει τη σχετική πλατφόρμα (stop-bullying.gov.gr), που φυσικά έχει τη χρησιμότητά της, αλλά απλώς είναι ένα ακόμη εργαλείο και δεν αποτελεί πολύπλευρη προσέγγιση για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Θα πρότεινα στους ιθύνοντες του Υπουργείου Παιδείας, ως πρώτο βήμα, να διαβάσουν το βιβλίο της Σοφίας Νικολαίδου…
Μια τέτοια πολύπλευρη προσέγγιση είναι σημαντικό να περιλαμβάνει πολλές παραμέτρους. Η πρώτη και βασικότερη συνδέεται με την κατανόηση και την ερμηνεία της ταυτότητας και των ενδιαφερόντων των σημερινών εφήβων. Είναι μια γενιά πολύ διαφορετική σε νοοτροπία και συμπεριφορά. Είναι η γενιά της εικόνας, του διαδικτύου και των ψηφιακών εργαλείων, που επηρεάζουν καθοριστικά τον τρόπο κίνησης, σκέψης, επικοινωνίας, ψυχαγωγίας κ.λπ. Είναι η γενιά της έντονης ατομικότητας, η ηλικία ενός υπερτροφικού ναρκισσισμού και η κοινωνική ομάδα με αυξανόμενη παθητική και αδιάφορη στάση απέναντι σε ποικίλες κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις. Παράλληλα, είναι η γενιά που βίωσε τον εγκλεισμό της πανδημίας και τη δυσκολία της προσωπικής επαφής, ενώ παράλληλα διακατέχεται από έναν έντονο θυμό για αυτά που βλέπει, βιώνει ή υφίστανται συχνά οι δικοί της άνθρωποι ή ο κόσμος. Είναι και πολλά άλλα αυτή η γενιά ιδιαίτερα και ενδιαφέροντα...
Αυτή η γενιά έχει απέναντί της θεσμούς και δομές εξουσίας που την υποτιμούν, την απαξιώνουν ή τους νιώθει εχθρικούς και απειλητικούς για το μέλλον της. Πιο συγκεκριμένα, σε επίπεδο θεσμών της Πολιτείας διακρίνει, καταρχάς, μια στάση υποτίμησης και απαξίωσης του σχολείου, ενώ παράλληλα διακρίνει μία κυριαρχία της αναξιοκρατίας, της διαφθοράς και της ατιμωρησίας σε όλο το πλαίσιο της δημόσιας ζωής. Ιδιαίτερα, όμως, ανησυχεί για το επαγγελματικό της μέλλον διαπιστώνοντας τη συνεχή υποβάθμιση της εργασίας σε επίπεδο αμοιβών και συνθηκών. Σε διεθνές επίπεδο, συνειδητοποιεί την κρίση των ευρωπαϊκών θεσμών και την όξυνση των γεωπολιτικών ανταγωνισμών, με αποτέλεσμα ανελέητες συγκρούσεις και εξόντωση αθώων στο όνομα της ελευθερίας και της ασφάλειας. Εύλογα, λοιπόν, διαπιστώνει κανείς ότι ένα τέτοιο κοινωνικό και διεθνές πλαίσιο φυσικής και συμβολικής βίας μετακενώνει τη βία στις ψυχές των εφήβων, η οποία περνάει εύκολα ανάμεσα στους τοίχους του σχολείου. Και η διαιώνιση ενός τέτοιου πολιτικού και κοινωνικού περιβάλλοντος βίας θα διογκώνει τη σχολική και φυσικά αποτελεί το βασικότερο πεδίο αναζήτησης αλλαγών και λύσεων.
Η δεύτερη σημαντική παράμετρος συνδέεται, ως απόρροια των παραπάνω, με την ριζική αλλαγή του σχολείου ως λειτουργία και ως παιδαγωγική φιλοσοφία. Αλλαγή του σχολείου δεν σημαίνει μόνο τοποθέτηση διαδραστικών πινάκων ούτε απαιτεί συγγραφή νέων βιβλίων που θα είναι «εγκατεστημένα» ακόμα και στα κινητά τηλέφωνα των μαθητών! Σημαίνει κατεξοχήν ένα σχολείο άλλης οργάνωσης χώρου και χρόνου αλλά και άλλης φιλοσοφίας ως προς το τι σημαίνει γνώση και μάθηση για έναν έφηβο του 21ου αιώνα. Και το κυριότερο σημαίνει ένα σχολείο κανόνων και αξιών, που θα σέβονται τις αρχές του Δικαίου και τον Άνθρωπο!
Κώστας Αγγελάκος
Δείτε πληροφορίες για τη συνδρομή του 2024 στη σχετική ιστοσελίδα.
Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση, ολική, μερική ή περιληπτική αναπαραγωγή, η κατά παράφραση ή διασκευή των κειμένων που περιέχονται στο τεύχος με οποιονδήποτε τρόπο (ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο), χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη.
