[21/4/2025]
Ελευθερία Παπαμανώλη, Ο Εχθρός της Τάξης
Το 1ο Πανελλήνιο Μαθητικό Φεστιβάλ Θεάτρου Ιεράπετρας ξεκίνησε στις 7 Απριλίου 2025 με μότο: Η σκηνή είναι το καλύτερο σχολείο επικοινωνίας. Λόγια, κινήσεις, συναισθήματα, όλα συνεργάζονται. Διοργανώθηκε από τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Λασιθίου, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης – Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου, τον Δήμο Ιεράπετρας και το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Ιεράπετρας & Αwards, ενώ είχε την υποστήριξη και εθελοντική συμμετοχή του Κέντρου Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (Κ.Ε.ΠΕ.Α.) Ιεράπετρας-Νεάπολης, του Συλλόγου Φίλων Θεάτρου Ιεράπετρας και των σχολικών κοινοτήτων (εκπαιδευτικών, γονέων και μαθητών). Οι παραπάνω εκπαιδευτικοί και πολιτιστικοί φορείς συνεργάστηκαν για την υλοποίηση ενός σημαντικού εγχειρήματος, του οποίου οι βασικοί στόχοι ήταν «η ενίσχυση της θεατρικής παιδείας των μαθητών/-τριών και η ανάδειξη του Θεάτρου ως μέσου για την πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική, ηθικοπνευματική παίδευσή τους και την καλλιέργεια της ενεργούς πολιτειότητας», όπως δηλώθηκαν στην προκήρυξη του φεστιβάλ. Κι ενώ θα περίμενε κανείς η συγκεκριμένη συλλογική προσπάθεια να γίνει ευρύτερα γνωστή, ακριβώς γιατί είχε ένα πολύ αξιόλογο πρόγραμμα, στο οποίο οι θεατρικές παραστάσεις πλαισιώνονταν από ποικίλες δράσεις - θεατρικό παιχνίδι, μουσικά σύνολα, ξεναγήσεις και πολλές άλλες- ανοικτές στο κοινό και εντελώς δωρεάν, η δημοσιότητα που πήρε ήταν αρνητική. Ίσως το μότο του φεστιβάλ «Η σκηνή είναι το καλύτερο σχολείο επικοινωνίας» θα έπρεπε να συμπληρωθεί με τη φράση «… και λογοκρισίας», για να αποδώσει τα όσα έγιναν κατά τη διάρκεια της παράστασης «Ο εχθρός της Τάξης» του Νάιτζελ Ουίλιαμς, που δόθηκε από το 1ο ΕΠΑ.Λ Ρεθύμνου.
Το συγκεκριμένο έργο αναφέρεται σε ένα παρακμιακό σχολείο του Λονδίνου και συγκεκριμένα σε μία τάξη στην οποία κανένας εκπαιδευτικός δεν θέλει να διδάξει, γιατί οι μαθητές/-τριες είναι αντιρρησίες, αμφισβητούν τα πάντα, δεν ελέγχονται κι από το σύστημα θεωρούνται «τελειωμένοι» και «ανεπίδεκτοι», για αυτό και τους «προσφέρει» το «κενό». Κάποια στιγμή αποφασίζουν οι ίδιοι-/ες να γίνουν εκπαιδευτικοί του εαυτού τους και να μοιραστούν τους φόβους, τις αγωνίες τους, τη γνώση ζωής που έχουν αποκτήσει, αντικαθιστώντας το σύστημα που τους εμπαίζει. Σε όλο το έργο, τίθεται το ερώτημα: οι μαθητές/-τριες είναι προβληματικοί/-ές ή το εκπαιδευτικό σύστημα που απορρίπτει όσους/-ες το αμφισβητούν; Η απάντηση δίνεται μέσα από την παράσταση: το σύστημα δεν προσφέρει παιδεία, το σύστημα κατηγοριοποιεί, το σύστημα απορρίπτει. Πρόκειται, επομένως, για μία παράσταση που, αν σκεφτούμε πως επιλέχτηκε να ανεβεί από μαθητές/-τριες ενός ΕΠΑΛ, έχει πρόσθετο ενδιαφέρον, αφού η φωνή αυτών των παιδιών σπάνια ακούγεται.
Παρολ’ αυτά, το πρωί της 10ης Απριλίου 2025, στο κινηματοθέατρο «Μελίνα Μερκούρη»- ειρωνεία θα λέγαμε-, η συγκεκριμένη παράσταση διακόπηκε από την Αστυνομία μετά από καταγγελία, γιατί στο πλαίσιο του έργου μια μαθήτρια-ηθοποιός τραβά και πετά στο πάτωμα μια γιρλάντα με ελληνικές σημαίες. Αμέσως σταμάτησε και η απευθείας μετάδοση της παράστασης. Ας το ξαναγράψουμε με τίτλους και χρονικά, για να συνειδητοποιήσουμε τι ακριβώς έγινε: μαθητική παράσταση, καταγγελία από άγνωστο (θεατή μάλλον), αστυνομική παρέμβαση, διακοπή, διαπραγματεύσεις, καταγραφή στοιχείων της υπεύθυνης εκπαιδευτικού, αποχώρηση αστυνομίας, κατέβασμα από το YouTube. Κι όλα αυτά σε ένα μαθητικό φεστιβάλ κι ενώ η συγκεκριμένη παράσταση είχε ξανανέβει το καλοκαίρι του 2024 χωρίς προβλήματα. Λογοκρισία; Εθνικισμός; Επίδειξη ανωτερότητας και δύναμης; Τοπική αντιπολίτευση; Αυταρχισμός; Ίσως όλα αυτά μαζί. Όμως, τελικά, ακριβώς αυτό που έγινε, αναδεικνύει και επικαιροποιεί τον ίδιο τον προβληματισμό της παράστασης: η σχολική κοινότητα δεν δικαιούται να εκφέρει κανέναν άλλο λόγο πέρα από αυτόν της επίσημης Πολιτείας. Διαφορετικά, θεωρείται «Εχθρός της Τάξης» και καταγγέλλεται, αποβάλλεται, περιθωριοποιείται. Το ζήτημα είναι αν η εκπαιδευτική κοινότητα θα το επιτρέψει, από φόβο ή βόλεμα, ή θα προστατέψει έμπρακτα τις διαφορετικές φωνές στο σχολείο. Η επιλογή θα έπρεπε να είναι μονόδρομος, γιατί παιδεία και ανελευθερία είναι ασύμβατες έννοιες.
Ελευθερία Παπαμανώλη, φιλόλογος, Δρ Επιστημών της Αγωγής
Περιεχόμενα του τεύχους 193-194
Δείτε πληροφορίες για τη συνδρομή του 2025 στη σχετική ιστοσελίδα.
Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση, ολική, μερική ή περιληπτική αναπαραγωγή, η κατά παράφραση ή διασκευή των κειμένων που περιέχονται στο τεύχος με οποιονδήποτε τρόπο (ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο), χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη.
