[28/6/2025]
Το Σχολείο ως χώρος συγκρούσεων και ποικίλων διώξεων
Το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα, όπως γνωρίζουμε, ως υποσύστημα του ευρύτερου κοινωνικού συστήματος και κρατικός θεσμός, δεν είναι ένας χώρος ουδέτερος, ούτε ένας χώρος ιδανικός όπου βασιλεύει η συναίνεση και η διαλεκτική. Αντίθετα, είναι ένα περιβάλλον διαρκούς αλληλεπίδρασης ποικίλων παραγόντων και κυρίως αντιπαράθεσης ιδεολογικών ρευμάτων, παιδαγωγικών αντιλήψεων, ατομικών αντιδράσεων, αλλά κυρίως είναι περιβάλλον σχέσεων εξουσίας και επιβολής. Σ' αυτό το σημείο τον κύριο ρόλο τον έχει η επίσημη εκπαιδευτική πολιτική, η οποία επιδιώκει κατεξοχήν να επιβάλλει άλλοτε πιο ήπια και άλλοτε πιο αυταρχικά και στον χώρο της εκπαίδευσης τον κυρίαρχο λόγο και τις ευρύτερες πολιτικές και οικονομικές επιλογές της κυβερνώσας ελίτ.
Τα τελευταία χρόνια, στις δύο πρώτες βαθμίδες του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, ενώ δεν υπάρχει κανένα συγκροτημένο και επιστημονικά σχεδιασμένο πλαίσιο εκπαιδευτικών αλλαγών, διαπιστώνεται όξυνση της επιβολής με αυταρχικό τρόπο συγκεκριμένων μέτρων εκπαιδευτικής πολιτικής. Ειδικότερα αναφερόμαστε στην επικοινωνιακής σκοπιμότητας εμμονή εφαρμογής ενός απόλυτα γραφειοκρατικού, τυπολατρικού και αναποτελεσματικού συστήματος αξιολόγησης κυρίως των εκπαιδευτικών. Ενώ γνωρίζουμε ότι στην πλειονότητα της επιστημονικής και εκπαιδευτικής κοινότητας κανείς δεν θα αρνιόταν να συζητήσει ουσιαστικά ένα συνολικό επιστημονικό πλαίσιο αξιολόγησης του εκπαιδευτικού συστήματος (από την κορυφή έως τις σχολικές μονάδες και όλα πρόσωπα της εκπαίδευσης), στην εκπαιδευτική πράξη σήμερα διαπιστώνεται η εφαρμογή μιας διαδικασίας αξιολόγησης με καθαρά εργαλειακά χαρακτηριστικά, που δεν αποτυπώνει τίποτα το ουσιαστικό για τα δομικά προβλήματα του σημερινού σχολείου.
Αντίθετα εμπλέκει με πιεστικό τρόπο όλα τα πρόσωπα της εκπαιδευτικής ιεραρχίας και κυρίως τους σχολικούς συμβούλους και τους εκπαιδευτικούς σε μια ατέρμονη διαδικασία καταγραφής στοιχείων σε πλατφόρμες, τα οποία δεν αποτιμά και δεν αξιοποιεί κανένας επιβεβαιώνοντας τη θέση ότι πρόκειται όχι για έργο λογοδοσίας και αποτίμησης της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου αλλά για μηχανισμό ψυχοσωματικής εξάντλησης και χειραγώγησης. Τα ποσοτικά δεδομένα μάλιστα, ειδικά της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, αποτελούν δείγμα παγκόσμιας πρωτοτυπίας και επιβεβαίωση αναξιοπιστίας αφού σε σύνολο 23.000 αξιολογηθέντων εκπαιδευτικών διαπιστώθηκε ότι μόνο οκτώ (8) δεν κρίθηκαν επαρκείς.
Αυτό το -κατά κοινή ομολογία- αποτυχημένο πλαίσιο αξιολόγησης το διατηρεί η πολιτική εξουσία και για λόγους επικοινωνιακής πολιτικής, αφού συνεχώς προβάλλει στην κοινή γνώμη τη συνεχή εφαρμογή της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών ως πρώτο μέλημα για την αναβάθμιση του σχολείου, ενώ την ίδια στιγμή υποβαθμίζει συνεχώς βασικές πλευρές και λειτουργίες του. Μάλιστα, όποιος επιστήμονας ή εκπαιδευτικός έχει διαφορετική γνώμη για τη διαδικασία αυτή της αξιολόγησης και την απορρίπτει με τεκμηριωμένο τρόπο, αντιμετωπίζεται με άκρως τιμωρητική διάθεση, με δικαστικές και άλλες διώξεις και, τελικά, με τη λογική της πρωθυπουργικής ρήσης «όποιος αρνείται την αξιολόγηση απολύεται». Έχει πραγματικά ενδιαφέρον αν ο πρωθυπουργός έχει συναίσθηση για ποια αξιολόγηση μιλάει και αν έχει εικόνα για τα αποτελέσματά της και τη συμβολή της στη λειτουργία του σημερινού σχολείου.
Πέραν όμως της αξιολόγησης, αυτό που είναι ανησυχητικό και πρωτόγνωρο στην εκπαιδευτική ιστορία της Μεταπολίτευσης είναι η συστηματική απόπειρα φίμωσης κάθε διαφορετικής γνώμης, η ποινικοποίηση της άσκησης κριτικής στη Διοίκηση και, το σημαντικότερο, η ευκολία μετάθεσης ευθυνών στους εκπαιδευτικούς με τη διεξαγωγή πρωτοφανούς αριθμού ΕΔΕ με το παραμικρό, σε πολλές σχολικές μονάδες και κύριο στόχο την καλλιέργεια ενός κλίματος πίεσης και φόβου. Το δυσάρεστο σε όλα αυτά, πέραν των άλλων, είναι η συμπεριφορά ορισμένων στελεχών της Διοίκησης της εκπαίδευσης, τα οποία εμφανίζονται «βασιλικότερα του βασιλέως» και, παρά τους ακαδημαϊκούς τίτλους που επαίρονται ότι κατέχουν, κάθε άλλο παρά παιδαγωγικό ήθος και δημοκρατική συμπεριφορά αποπνέει η στάση τους! Ως περιοδικό θα προτείναμε σε αυτούς αλλά και στη νέα υπουργό Παιδείας, που φαίνεται να έχει αντιληφθεί το αδιέξοδο, να μελετήσουν το βιβλίο του Δασκάλου μας Κώστα Μπαλάσκα Ανασκαφή, για να αντιληφθούν τις αξίες και τον προσανατολισμό ενός σύγχρονου δημιουργικού και δημοκρατικού σχολείου.
Κώστας Αγγελάκος, διευθυντής της Νέας Παιδείας.
