[27/12/2025]
Η Ιστορία στο σχολείο με βάση τα σχόλια και τα άρθρα της Νέας Παιδείας από το 1976 έως και το 2019
Παναγιώτης Μητρούλιας, Δρ Παιδαγωγικής και εντεταλμένος διδάσκων στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Ε.Κ.Π.A.
Περίληψη
Το άρθρο που ακολουθεί αποτελεί μία ευσύνοπτη παρουσίαση μέρους της διατριβής, η οποία υποστηρίχτηκε τον Μάιο του 2025, με τίτλο: «Κριτική θεώρηση των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών και των Σχολικών βιβλίων Αρχαίων Ελληνικών & Ιστορίας στη Γενική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με βάση τη σχολιογραφία και τη συναφή αρθρογραφία του περιοδικού Νέα Παιδεία από το 1976 έως σήμερα (2019)».[1]
Ειδικότερα, στο άρθρο παρουσιάζονται τα Αναλυτικά Προγράμματα και τα σχολικά βιβλία της Ιστορίας στη Γενική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με βάση τη σχολιογραφία και τη συναφή αρθρογραφία του εκπαιδευτικού περιοδικού Νέα Παιδεία από το 1976 έως και το 2019.
Το θεωρητικό πλαίσιο της μελέτης εκκινεί από τον εθνοκεντρισμό στην εκπαίδευση, τους τρόπους με τους οποίους επιβάλλεται και τις πολιτικές ανάγκες στις οποίες ανταποκρίνεται, και ολοκληρώνεται με τη θέση του μαθήματος (Ιστορία) στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Σκοπός της έρευνας ήταν να διερευνηθεί ο αντίκτυπος των αλλαγών, που προωθήθηκαν την περίοδο 1976-2019 στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση σε ό,τι αφορά τα Αναλυτικά Προγράμματα και τα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας στη συγκεκριμένη εκπαιδευτική κοινότητα, στους συντάκτες του Περιοδικού.
Το ερευνητικό πεδίο, σχόλια και άρθρα του περιοδικού Νέα Παιδεία, προσεγγίστηκε με τη μέθοδο της Ποιοτικής Ανάλυσης Περιεχομένου. Το υλικό ταξινομήθηκε στους άξονες των Αναλυτικών Προγραμμάτων και των σχολικών βιβλίων. Οι παραπάνω άξονες διακρίθηκαν σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σε μια χρονικά ευθύγραμμη πορεία που καλύπτει όλη την υπό εξέταση περίοδο.
Τα συμπεράσματα έδειξαν ότι η Ιστορία ως μάθημα της ελληνικής εκπαίδευσης συνιστά ένα είδος «ιερού» που δεν επιτρέπει παρεμβάσεις οι οποίες μπορεί να αλλοιώσουν τον χαρακτήρα και τα χαρακτηριστικά της. Αυτή η διαπίστωση καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη φυσιογνωμία και τη θέση της Ιστορίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Έδειξαν επίσης ότι, αν και στη σχολική Ιστορία δοκιμάστηκαν κατά καιρούς αξιόλογες προσεγγίσεις, κάποιες από τις οποίες πέρασαν στα Αναλυτικά Προγράμματα και τα σχολικά βιβλία, δεν εντάχθηκαν σε έναν ευρύτερο εκπαιδευτικό σχεδιασμό με συγκροτημένη φιλοσοφία και σύγχρονη, κατά εποχή, κατεύθυνση.
Λέξεις-κλειδιά: εκπαιδευτικό περιοδικό Νέα Παιδεία, Ιστορία, Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Αναλυτικά Προγράμματα, σχολικά βιβλία.
Αbstract
The following article is a concise presentation of part of the thesis, which was defended in May 2025, entitled “A critical review of the curricula and textbooks of ancient Greek and history in general secondary education based on the commentary and related articles published in the journal Nea Paideia from 1976 to the present (2019)”. [2]
Specifically, the article presents the curricula and textbooks of History in General Secondary Education based on the commentary and related articles of the educational journal Nea Paideia from 1976 to 2019.
The theoretical framework of the research is founded on the concept of ethnocentrism in education, the ways in which it is imposed and the political needs to which it responds, and concludes with the place of the course (History) in the Greek educational system.
The purpose of the research was to investigate the impact of the changes promoted in the period 1976-2019 in Secondary Education regarding the curricula and the school textbooks of History in this specific educational community, on the editors of the Journal.
The research corpus, consisting of commentary and articles of the journal Nea Paideia, was approached with the method of Qualitative Content Analysis. The material was classified into the axes of the curricula and the textbooks. The above axes were distinguished into categories and subcategories in a chronologically straight course covering the entire period under examination.
The findings indicated that History as course of Greek education is regarded as a kind of “sacred domain”, in which interventions that might alter its nature or characteristics are not easily permitted. This finding largely determines physiognomy and its position in Secondary Education. It was also shown that, although several noteworthy approaches were occasionally introduced -some of which were incorporated into curricula and textbooks- they were not embedded within a comprehensive educational design guided by a coherent philosophy and a modern, time -appropriate, direction.
Keywords: educational journal Nea Paideia, History, Secondary Education, curricula, textbooks.
[1]Προσβάσιμη στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/59052
[2] Accessible at: National Archive of PhD Theses, https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/59052
Περιεχόμενα του τεύχους 195-196
Δείτε πληροφορίες για τη συνδρομή του 2025 στη σχετική ιστοσελίδα.
Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση, ολική, μερική ή περιληπτική αναπαραγωγή, η κατά παράφραση ή διασκευή των κειμένων που περιέχονται στο τεύχος με οποιονδήποτε τρόπο (ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο), χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη.
