Πριν λίγες εβδομάδες, και ενώ η σχολική χρονιά πλησίαζε στο τέλος της, έφτασε στα σχολεία όλων των βαθμίδων μια εγκύκλιος, με βάση την οποία το ΥΠΕΠΘ καλούσε εσπευσμένως (λήξη προθεσμίας 11 Απριλίου 2008) τους συλλόγους των εκπαιδευτικών σε «διαβούλευση», προκειμένου να καταθέσουν προτάσεις για την επικείμενη επιμορφωτική διαδικασία. Γιατί πώς αλλιώς να ερμηνεύσει κανείς τη σπουδή αυτής της «διαβούλευσης. Προφανώς την επόμενη σχολική χρονιά επίκειται καταιγισμός επιμορφωτικών προγραμμάτων αλλά και πιο οργανωμένων, μακρόπνοων ίσως, επιμορφωτικών διαδικασιών! Γι' αυτό και η πολιτεία αισθάνθηκε την ανάγκη να προ(σ)καλέσει τους άμεσα εμπλεκόμενους. Την κίνηση αυτή του Υπουργείου ακολούθησαν έντονες αντιδράσεις. Η πρόσκληση θεωρήθηκε υποκριτική, η διαβούλευση πρόσχημα. Οι Ομοσπονδίες των εκπαιδευτικών προέβαλαν τις ήδη υπάρχουσες προτάσεις τους και κάλεσαν τους εκπαιδευτικούς να τις στηρίξουν. Πολλοί εκπαιδευτικοί αρνήθηκαν να εμπλακούν σε αυτήν την «παρωδία».
Και δεν μπορεί παρά να μένει κανείς αμήχανος, με αντιφατικά μάλιστα συναισθήματα, απέναντι σε μια τέτοια αντιμετώπιση. Γιατί η στάση κατά βάση της πολιτείας αλλά και των ίδιων των εκπαιδευτικών γεννά απορίες:
Απορία πρώτη: Είναι δυνατόν η πολιτεία να ζητά εκ των υστέρων την άποψη των εκπαιδευτικών, μετά από τόσα ταχύρρυθμα επιμορφωτικά προγράμματα, τρία κοινοτικά πλαίσια στήριξης και πληθώρα χαμένων ευκαιριών για μια θεσμοθετημένη ουσιαστική επιμόρφωση; Ή μήπως αποφασίσαμε πλέον να αξιοποιούμε και όχι απλώς να απορροφούμε τα κοινοτικά κονδύλια;
Απορία δεύτερη: Πώς είναι δυνατόν να πεισθούν οι εκπαιδευτικοί για τις καλές προθέσεις των ιθυνόντων, όταν για πολλά τώρα χρόνια καλούνται να επιτελέσουν έναν καθαρά διεκπεραιωτικό ρόλο; Δεν είναι μάλιστα εύλογο τις επιφυλάξεις τους να τις επιτείνει το εσπευσμένο και το επιτακτικό της διαβουλευτικής διαδικασίας; Πώς άλλωστε να αναπτυχθεί κριτικός στοχασμός σε ένα τόσο ασφυκτικά οριοθετημένο θεσμικά αλλά και χρονικά πλαίσιο;
Απορία τρίτη: Πόσο αξιόπιστη μπορεί να είναι μια πολιτεία, όταν καμιά από τις προηγούμενες απόπειρες διαλόγου με τους εκπαιδευτικούς δεν καρποφόρησε; Εκτός και αν η μετάθεση ευθυνών είναι ένας ασφαλής δρόμος και για τη συλλογική απενοχοποίηση.
Απορία τέταρτη: Ποιες είναι οι προτάσεις του Υπουργείου για την επιμόρφωση (ταχύρρυθμη, εισαγωγική, περιοδική, ενδοσχολιξκή...), τις οποίες θα κληθούν να κρίνουν οι εκπαιδευτικοί, καταθέτοντας παράλληλα και τις δικές τους εναλλακτικές προτάσεις; Οι τόσες ακριβοπληρωμένες αξιολογήσεις που συνοδεύονταν από εναλλακτικές προτάσεις θυσιάστηκαν στο βωμό των «παραδοτέων»;
Απορία πέμπτη: Γιατί άραγε οι Ομοσπονδίες των εκπαιδευτικών έσπευσαν να καταθέσουν τις θέσεις τους και μάλιστα κάλεσαν τους εκπαιδευτικούς να τις στηρίξουν; Αμφισβήτησε κανείς την επιστημονική τους βάση, την ανεπιφύλακτη αποδοχή τους από τον κλάδο ή ακόμη και τη δυναμική των σχετικών διεκδικήσεων; Προς τι ο καθοδηγητικός αυτός, αν όχι περιοριστικός, προσανατολισμός;
Απορία έκτη: Είναι δυνατόν οι εκπαιδευτικοί, ως επιστήμονες αλλά και επαγγελματίες, να μη αρθρώνουν και έναν πιο αυτόνομο, πιο προσωπικό λόγο; Δεν είναι αυτοί που διαχειρίζονται καθημερινά τις προκλήσεις της εκπαιδευτικής πράξης; Δεν είναι εκείνοι που γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα τις επιμορφωτικές τους ανάγκες για το περιεχόμενο αλλά και για το είδος της επιμόρφωσης; Ή πράγματι η αγανάκτηση οδηγεί νομοτελειακά στην άρνηση;
Προσχηματικές ίσως οι απορίες. Ρητορικό τέχνασμα. Ίσως όμως και έκφραση αγωνίας για τη διαφαινόμενη νομιμοποίηση της παθητικότητας. Και δεν είναι θέμα μόνο στρατηγικής. Γιατί η επιμόρφωση δεν μπορεί να αποτελεί απλώς αφορμή αντιδικίας. Ούτε πρόσχημα διαλόγου. Ούτε καν απλό αίτημα. Είναι ανάγκη και μάλιστα άμεσης προτεραιότητας. Αν πράγματι προσβλέπουμε ακόμη στη δια βίου εκπαίδευση και την επαγγελματική μας ανάπτυξη. Αν τελικά συνεχίζουμε να οραματιζόμαστε έναν εκπαιδευτικό που γνωρίζει όχι μόνο να ακολουθεί και να αποδέχεται ή να απορρίπτει αλλά και να (ανα)στοχάζεται, να προτείνει και να δοκιμάζει.
