Άραγε ένα κείμενο λογοτεχνικό λέει κάτι αφ΄ εαυτού, έχει δηλαδή εγγεγραμμένο στο λόγο του ένα νόημα, ένα μήνυμα  ή  λέει κάθε φορά αυτό που καταλαβαίνει κάθε αναγνώστης σε κάθε ανάγνωση, σε κάθε κοινωνία , σε κάθε εποχή; Αν το κείμενο λέει αυτό που καταλαβαίνει κάθε φορά ο κάθε αναγνώστης, τότε  υπάρχουν βέβαια άπειρες «παρανοήσεις» ή πάντως «αποκλίνουσες αναγνώσεις». Αποκλίνουσες όμως από πού; Το κείμενο τελικά λέει κάτι ή δε λέει παρά μόνο αυτό που λέει κάθε φορά ο αναγνώστης του;

Σίγουρα το κείμενο λέει αυτό που λέει και όπως το λέει, δηλαδή με τις συγκεκριμένες λέξεις στη συγκεκριμένη  συνδυαστική διαπλοκή τους, τη συντακτική συναρμογή τους. Αυτό σημαίνει ότι μια δομική  -  σημειολογική   ανάλυση αλλά και μια απλή ιμπρεσιονιστική προσέγγιση ασκημένων και επαρκών αναγνωστών μπορεί να συγκλίνουν, αναδεικνύοντας ένα συγκεκριμένο, κατά προσέγγιση έστω, κειμενικό νόημα, το «νόημα του κειμένου». Το κείμενο δηλαδή «λέει αυτό».

Ανεξάρτητα όμως αν υπάρχει σύγκλιση ή και συμφωνία αναγνώσεων και αναγνωστών σε ένα, κατά προσέγγιση έστω, κειμενικό νόημα, ανεξάρτητα από το τι, ίσως, «ήθελε να πει» ο ίδιος ο συγγραφέας, το κείμενο λέει, κατ’ ανάγκη, αυτό που ο κάθε αναγνώστης αντιλαμβάνεται κατά την ανάγνωσή του. Δεδομένου ότι το κείμενο δεν υπάρχει χωρίς τον αναγνώστη, είναι προφανές ότι ο κάθε  αναγνώστης δίνει στο κείμενο υπόσταση και νόημα προσωπικό.

Το κατά προσέγγιση κοινό κειμενικό νόημα προκύπτει από τον κοινό κώδικα επικοινωνίας, την κοινή λογική στη σύνταξη της γλώσσας, τα κοινά αποθέματα κειμένου και αναγνώστη. Όσο πιο απλό, βατό, σαφές είναι το κείμενο, τόσο ευρύτερα κοινό είναι το νόημα. Γι΄ αυτό άλλωστε, τα εύκολα κείμενα είναι  και «ευπώλητα». Όσο όμως το κείμενο κλείνεται στον εαυτό του, όσο ρέπει προς την ασάφεια, όσο περισσότερο και βαθύτερο προσωπικό βίωμα περιέχει (όπως συμβαίνει με το γνήσιο λογοτεχνικό κείμενο), τόσο πιο ελεύθερο αφήνει τον αναγνώστη να εγγράψει στο κείμενο το δικό του νόημα, δηλαδή ουσιαστικά να δημιουργήσει ο αναγνώστης ένα νέο, δικό του, κείμενο, με βάση αυτά που ο ίδιος προσέλαβε κατά την ανάγνωση.

Βέβαια στα μεγάλα έργα οι προηγούμενες φιλολογικές ή δημιουργικές αναγνώσεις και το  εν πολλοίς γενικά καθιερωμένο κειμενικό νόημα δεσμεύουν σε μεγάλο βαθμό τις μελλοντικές αναγνώσεις. Ακόμα και σ’ αυτές τις περιπτώσεις όμως μια διαφορετική ανάγνωση είναι δυνατό να ανανεώσει το κείμενο προσδίδοντάς του μια άλλη διάσταση, όπως τη συνέλαβε η ευαισθησία, αντιληπτικότητα, εμπειρία του νέου αναγνώστη σε συνδυασμό πάντα με τα δεδομένα μιας άλλης κοινωνίας ή μιας άλλης εποχής.