Ενα από τα ωραιότερα ποιήματα του Γκάτσου είναι, νομίζω, το "Γύφτισσα μαϊμού" και κυρίως οι τρεις μεσαίες στροφές που αρχίζουν με το στίχο Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα, αυτό που μελοποίησε έξοχα ο Ξαρχάκος. Ποίημα τολμηρό, ανατρεπτικό, αιρετικό, που αν το είχε γράψει κάποιος αριστερός, σίγουρα θα έβρισκε τον μπελά του. Μιλάει για την καπηλεία των αρχαίων από τους νεότερους  Έλληνες, για μια μορφή εθνικής αρχαιοκαπηλίας, που είναι χτισμένη πάνω σ’ ένα  ζωτικό ψεύδος, ότι είμαστε δηλαδή οι απόγονοι των αθάνατων προγόνων, οι κληρονόμοι. Το ποίημα έχει πίκρα και είναι θυμωμένο, γι’ αυτό μάλλον υπερβάλλει.

Τι είναι τελικά η σύγχρονη Ελλάδα;  Θα μπορούσε ίσως να πει κάποιος πως είναι μια φαντασιακή κατασκευή, ρομαντικής και φιλελληνικής προέλευσης, που οι νεοέλληνες την ενστερνιστήκαμε με καμάρι, την ενισχύσαμε με την παπαρρηγοπούλεια αντίληψη για  την ελληνική ιστορία ως  αδιάσπαστο τρίπτυχο (Αρχαιότητα, Βυζάντιο, Νέος ελληνισμός),  την κάναμε σκέπη και κραταίωμά μας, πεδίο αυτοαναφορικού κομπασμού και άλλοθι αξιώσεων για ειδική μεταχείριση, που όταν λείπει νιώθουμε προδομένοι και αδικημένοι. Περασμένα μεγαλεία  και σύγχρονη θλίψη, ναι. Όχι όμως ψέμα και φαντασία.  

Αν η Ελλάδα είναι ζωτικό ψεύδος, αυτό το ψεύδος λέει πολλή αλήθεια κι αν είναι φαντασιακή κατασκευή, αυτή έχει μέσα της πολλή πραγματικότητα. Ο μύθος της είναι και λόγος. Υπάρχει όντως συνέχεια και τα συνεκτικά στοιχεία είναι προφανή: Είναι  ο τόπος με τα ονόματα  και τα μνημεία του στην ίδια πάντα θέση και που αν σκάψεις λίγο το χώμα του, θα βγουν τα αγάλματα των θεών ακέραια ή διαμελισμένα. Είναι ο λαός που κρατάει τις ίδιες συνήθειες και που αν σκάψεις λίγο στο παλίμψηστο της ψυχής του, θα βρεις παρόμοια βιώματα και υπόγεια ρεύματα, έρωτα για τη ζωή και  την ελευθερία, πάθη, διχόνοιες και διχασμούς. Είναι προπαντός η γλώσσα, αυτό το θαύμα να βλέπεις σήμερα τις ίδιες πανάρχαιες λέξεις να λάμπουν, όπως η θάλασσα στον ήλιο ή η σελήνη στον ουρανό, και αν σκάψεις λίγο στο λεξικό της, θα βγουν οι αρχαίες ρίζες της.

Υπάρχει συνέχεια και η συνέχεια είμαστε εμείς, όποιοι κι αν είμαστε εμείς, που ζούμε σ’ αυτό τον τόπο και μιλούμε αυτή τη γλώσσα. Κάποτε όμως θα πρέπει να ανταποδώσουμε στους προγόνους μας ουσία και όχι μόνο ρητορική καπηλεία.