Με τον καιρό όλα αλλάζουν, αυτό είναι βέβαιο. Με την αλλαγή, άλλοτε και άλλα καλυτερεύουν, άλλοτε και άλλα χειροτερεύουν. Καλύτερο θεωρούμε τη ζωή, την υγεία, τη νεότητα, την οικονομική ευχέρεια και «ότω τις έραται», ενώ χειρότερο θεωρούμε το θάνατο, την ασθένεια, τα γερατειά, την ανέχεια και ό,τι κανείς απεχθάνεται. Αυτά ισχύουν για όλους.

Υπάρχουν όμως και άλλα, τα περισσότερα, για τα οποία η όποια κρίση μας είναι σχετική και υποκειμενική. Λέμε πχ «Αφού οι συνθήκες ζωής έχουν καλυτερέψει, έχει καλυτερέψει και ο άνθρωπος» Ενώ όμως εδώ το πρώτο σκέλος ισχύει αναμφισβήτητα, το δεύτερο είναι συζητήσιμο (άλλος θα πει ναι και άλλος όχι), διότι ουσιαστικά η σύγκριση δεν είναι δυνατή. Ποιος άνθρωπος; Να έχει καλυτερέψει σε τι;

Ανάλογα συμβαίνει με την τέχνη. Όταν λέμε πχ ότι αυτό που παρουσιάζεται σήμερα ως τέχνη, δεν είναι τέχνη, αυτό σημαίνει ότι έχουμε μια ορισμένη αντίληψη για την τέχνη, στατική ή ανεξέλικτη. Η σημερινή τέχνη ασφαλώς είναι τέχνη αλλά διαφορετική και δεν είναι δυνατή η ποιοτική σύγκριση με παλαιότερες μορφές της. Μπορεί κάποιος να προτιμάει τη μια ή την άλλη.

'Oταν όμως συχνά σήμερα η μουντζούρα δηλώνει ζωγραφική, ο θορυβώδης ήχος και το ουρλιαχτό μουσική και τραγούδι (που εξαγριώνει μάλιστα αντί να εξημερώνει), το κουβεντολόι και το παραλήρημα ποίηση και πεζογραφία, οι στημένες φωτο-φωνογραφήσεις της βίας και της χυδαιότητας θέατρο και κινηματογράφος, τα πεταμένα σκουπίδια καλλιτεχνικό γεγονός με το όνομα «εγκατάσταση», δικαιούμαι να αναρωτιέμαι αν αυτά είναι τέχνη ή αν με κοροϊδεύουν με τεχνάσματα χρησιμοποιώντας την τέχνη ως υποζύγιο ή ως πρόσχημα.

'Oποια μορφή και να πάρουν τα διάφορα είδη της τέχνης με την εξέλιξη τους, η τέχνη ως τέχνη διατηρεί κάποια χαρακτηριστικά, χωρίς τα οποία δεν μπορεί να θεωρηθεί τέχνη. Χωρίς την ποιότητα (του λόγου, του ήχου, του χρώματος, της κίνησης, της μορφής) χωρίς την εσωτερική δύναμη και το ρυθμό χωρίς τη σύνθεση και τη ζωογόνα πνοή δεν υπάρχει τέχνη και καλλιτέχνημα. Από μόνα τους η φαντασία και το πάθος, μια ιδέα, μια εκτονωτική έκφραση, μια κατασκευή δεν είναι τέχνη. Ίσως θέαμα, ακρόαμα, ίσως πράξη που φανερώνει καλλιτεχνικές προθέσεις ή και δυνατότητες, αλλά ως εκεί.

Οι προθέσεις και οι δυνατότητες θα πρέπει να οργανωθούν, να πειθαρχήσουν σε μια κατευθυντήρια ιδέα, σε μια τεχνική, σ'έναν εσωτερικό ρυθμό και τρόπο έκφρασης, για να συναντήσουν «το νόημα της τέχνης». Κι αυτό δε γίνεται ούτε πρόχειρα ούτε εύκολα.