Ο καλός συνάδελφος και πρόεδρος της ΠΕΦ Αν. Στέφος είχε την καλοσύνη να σχολιάσει τα σχόλιά μου σε τρία γλωσσικά παραδείγματα, που νομίζω πως χρησιμοποιούνται λαθεμένα, και δημοσιεύτηκαν στο προηγούμενο τεύχος της ΝΕΑΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, τ. 147, σ. 9-10. Δε συμφωνώ όμως στα δυο από τα τρία σχόλιά του, γιατί δεν απαντούν σ’ ένα ουσιώδες ερώτημα. Τι κάνει το χρήστη να χρησιμοποιεί ένα γλωσσικό τύπο ή φράση, που διαφέρει από αυτόν που χρησιμοποιούν οι άλλοι, και μάλιστα, αν ο γλωσσικός τύπος που χρησιμοποιεί, δεν είναι γραμματικά ορθός;  Συγκεκριμένα:

α) Η χρήση του τύπου άνηκα αντί ανήκα οφείλεται σε άγνοια των χρηστών, υποστηρίζει ο συνάδελφος. Ο χρήστης όμως είναι συνήθως δημοσιογράφος. Γνωρίζει δηλ. γράμματα, έχει βγάλει κάποια σχολή. Κι αν ακόμα αγνοεί τον τύπο  ανήκα, τον  διαβάζει στα έντυπα και ακούει να τον χρησιμοποιούν οι περισσότεροι. Δεν προβληματίζεται λίγο; Γιατί επιλέγει να χρησιμοποιεί τον τύπο άνηκα κι όχι αυτόν που χρησιμοποιούν οι άλλοι; Η άποψή μου είναι πως θέλει να διαφοροποιηθεί από τους άλλους και να δείξει πως είναι “ανώτερος πολιτιστικά”, ανήκει σε μια ξεχωριστή ομάδα και θέλει να το δείξει αυτό γλωσσικά.

β) Συμφωνώ ότι η χρήση των ρημάτων χωρίς την πρόθεση (π.χ. πάμε πλατεία) αποτελεί νεολογισμό που ξεκίνησε από τις παρέες των νέων. Έχω όμως τη γνώμη πως αρχίζει να απλώνεται η χρήση του. Μπορεί βέβαια τελικά να μην επικρατήσει ο νεολογισμός, όπως προσωπικά φοβούμαι.

γ) Όσον αφορά τον τύπο Κηφισία, νομίζω πως δεν έχει δίκαιο ο καλός συνάδελφος. Στο λεξικό της αρχαίας ελληνικής του Ι. Σταματάκου αναγράφεται: Κηφισιά, η (ουχί Κηφισία, ούτε –σσία): μία των 12 αρχαίων πόλεων  Αττικής. Φαίνεται ότι, όταν ο Σταματάκος έγραφε το λεξικό του, κάποιοι θα χρησιμοποιούσαν τους τύπους Κηφισία ή Κηφησσία. Γι’ αυτό ερεύνησε προσεχτικά την περίπτωση και αποφαίνεται ότι ο ορθός τύπος είναι Κηφισιά. Τα ίδια αναγράφονται και στο λεξικό του Χ. Συμεωνίδη (2010). Ετυμολογικό λεξικό των νεοελληνικών οικωνύμων. Λευκωσία-Θεσσαλονίκη: Κηφισιά, η, αρχ. Κηφισιά, η (όχι Κηφισία) μία από τις 12 πόλεις της Αττικής την εποχή του Κέκροπος, κατόπιν αρχ. δήμος της Ερεχθηίδος φυλής. (βλ. Pape-Benseler, 1915, Worterbuch der griechischen Eigenamen, 1, 657, Braunschweig). Εξάλλου, η σύγχρονη λεωφόρος πήρε το όνομά της, επειδή οδηγεί στο σημερινό δήμο που έχει το όνομα Κηφισιά, όπως η λεωφόρος Μεσογείων ονομάστηκε έτσι, επειδή οδηγεί στα Μεσόγεια. Θα ήταν πολύ περίεργο οι χρήστες να θυμούνται για τη λεωφόρο την υποτιθέμενη αρχαία ονομασία Κηφισία, ενώ για το δήμο τη σύγχρονη ονομασία Κηφισιά. Πρόκειται για μοναδική περίπτωση χρήσης της γλώσσας μας, κατά την οποία στην ίδια δομή να χρησιμοποιούνται δυο διαφορετικοί τύποι της γενικής του ονόματος Κηφισιά, όπως άκουσα σε μια διαφήμιση: «Ελάτε στο μοναστηράκι της Κηφισιάς, λεωφόρος Κηφισίας 324».

Εξακολουθώ, λοιπόν, να μη συμφωνώ με το συνάδελφο και να θεωρώ πως αίτιο της περίεργης αυτής χρήσης είναι ο γλωσσικός σνομπισμός, ‘η πετριά’, που έχει χτυπήσει τους σύγχρονους Έλληνες. Θα ήθελα, τέλος, να ζητήσω από όποιον γνωρίζει αν υπάρχει κάποιο χωρίο σε αρχαιοελληνικό κείμενο που να χρησιμοποιεί τον τύπο Κηφισία για τον αρχαίο δήμο, γιατί ούτε ο συνάδελφος παραθέτει ούτε προσωπικά μπόρεσα να επισημάνω.