Ο νυν Υπουργός Παιδείας είναι εχθρός της παπαγαλίας στο σχολείο, διαβάζω, όπως άλλωστε και οι προκάτοχοί του Υπουργοί. Φαίνεται όμως πως η παπαγαλία είναι σαν τη γραφειοκρατία. Όλοι την πολεμούν και την ξορκίζουν αλλά αυτή, εφτάψυχη, ζει και βασιλεύει.
Μακάρι ο νυν Υπουργός Παιδείας να σταθεί πιο τυχερός ή πιο τολμηρός (η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς) και άρα πιο αποτελεσματικός στη μάχη του με το θεριό. Νομίζουμε όμως ότι δεν είναι η παπαγαλία το μείζον πρόβλημα της εκπαίδευσης, αλλά τα αίτια που την προκαλούν και την εκτρέφουν.
Τι εννοούν όσοι μιλούν για παπαγαλία; Εννοούν ότι οι μαθητές αποστηθίζουν την ύλη του βιβλίου, προκειμένου να ανταποκριθούν καλύτερα στα ζητούμενα διαφόρων εξετάσεων (όχι μόνο στα σχολεία αλλά και στα Πανεπιστήμια και κυρίως στις Γενικές Εξετάσεις). Αυτό συμβαίνει επειδή τα ζητούμενα στις εξετάσεις αφενός παραπέμπουν σε ένα συγκεκριμένο βιβλίο, αφετέρου είναι έτσι διατυπωμένα, ώστε να ευνοούν την αποστήθιση. Αν ήταν αλλιώς διατυπωμένες οι ερωτήσεις, άλλες θα ήταν οι αναμενόμενες απαντήσεις και όχι «από τη λέξη τάδε ως τη λέξη τάδε στη σελίδα τάδε του συγκεκριμένου βιβλίου». Αν οι ερωτήσεις άρχιζαν με το «γιατί» ή με το «πώς», αν ήταν ερωτήσεις κρίσης, σύγκρισης, βαθύτερης κατανόησης, γνώμης, αιτιολόγησης, εξήγησης, τεκμηριωμένης θέσης κ.λπ., όλα θα ήταν αλλιώς και δεν θα υπήρχε το «άλλοθι» της παπαγαλίας, θα υπήρχαν όμως άλλα προβλήματα.
Είναι γνωστό ότι οι ερωτήσεις γνώσης με απαντήσεις σε συγκεκριμένες σελίδες και φράσεις του βιβλίου εξυπηρετούν μάλλον τους εξεταστές και το σύστημα, γεγονός που το έχουν αντιληφθεί οι εξεταζόμενοι, ενώ παράλληλα διασφαλίζεται έτσι η «αντικειμενική» βαθμολόγηση. Επομένως η λεγόμενη παπαγαλία συνδέεται με την ασφαλή διόρθωση και με την αντικειμενική βαθμολόγηση των γραπτών δοκιμίων.
Εδώ πρέπει να προσθέσουμε ότι ο τρόπος που διατυπώνονται τα θέματα και οι ερωτήσεις στις Γενικές Εξετάσεις αποτυπώνει και συγχρόνως καθορίζει (υποδεικνύει) τον τρόπο δουλειάς στο σχολείο. Όσο τα θέματα και οι ερωτήσεις είναι γνωστικά και κλειστά (του τύπου σωστό-λάθος, ακρίβεια-απόκλιση) θα διατηρείται και θα αναπαράγεται ένα κλειστό, γνωσιοκεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο στην εποχή μας, όπου ένα «έξυπνο» τηλέφωνο μπορεί να σου δίνει ανά πάσα στιγμή κάθε ζητούμενη πληροφορία, είναι εντελώς ξεπερασμένο.
Ήδη από τις δεκαετίες 60 και 70 είχαν αρχίσει να διαδίδονται και στην Ελλάδα εκπαιδευτικά αιτήματα όπως αυτό της εκπαίδευσης ως επένδυσης, της Δια βίου μάθησης, της σύνδεσης της εκπαίδευσης με την Οικονομία και την παραγωγή, της σύνδεσης της θεωρίας με την πράξη, το «να σε μάθω να μαθαίνεις» ή το «να μαθαίνεις κάνοντας», είχαν αρχίσει να συζητούνται οι ενεργητικές μέθοδοι, οι θεωρίες και οι πρακτικές της Νέας Αγωγής, που εφαρμόζονταν μάλιστα σε κάποια ιδιωτικά σχολεία. Για όλα αυτά το επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον αφήνοντας τα σχολεία και τους δασκάλους να κάνουν του κεφαλιού τους.
Ώσπου ξαφνικά διαπίστωσαν όλοι ότι για όλα φταίει η παπαγαλία. Όμως η παπαγαλία, κύριε Υπουργέ, δεν είναι η αιτία. Είναι το αποτέλεσμα ενός αναχρονιστικού και αγκυλωμένου πλέον εκπαιδευτικού συστήματος, που συνάδει άλλωστε αρμονικά με το γενικότερο πολιτικό.
