ShareThis
Η Javascript πρέπει να είναι ενεργοποιημένη για να συνεχίσετε!

Άρθρα

Γλωσσικά παράταιρα

Έχω και άλλοτε σχολιάσει την τάση μερικών ημιγραμματιζούμενων να χρησιμοποιούν λαθεμένα ορισμένους γλωσσικούς τύπους, που φαίνονται «καθαρευουσιάνικοι», προκειμένου να δείξουν πως ξεχωρίζουν γλωσσικά από την «πλέμπα». Τέτοιες περιπτώσεις λαθεμένης χρήσης, που τείνουν να καθιερωθούν σήμερα στη γλώσσα μας, είναι πολλές. Θ’ αναφέρω τρεις πολύ χαρακτηριστικές. Κύριοι φορείς της διάδοσής τους είναι τα ΜΜΕ, δηλ. οι δημοσιογράφοι.

1. Δήμος Κηφισιάς-λεωφόρος Κηφισίας.

Η αρχαία ονομασία του προαστίου ήταν Κηφισιά. Η γενική του ονόματος είναι φυσικά της Κηφισιάς, τύπος  που διατηρήθηκε στη φράση ‘Δήμος Κηφισιάς’. Κάποιοι ανελλήνιστοι όμως εδώ και χρόνια νομίζοντας πως ο τύπος Κηφισιάς  είναι «χωριάτικος», άρχισαν να χρησιμοποιούν τη φράση λεωφόρος Κηφισίας, ο οποίος φαίνεται καθαρευουσιάνικος, η χρήση του οποίου θεωρούν ότι αναβαθμίζει το χρήστη. Αυτό υπονοεί βέβαια ότι το όνομα του προαστίου θα ήταν Κηφισία, κάτι που δεν ισχύει. Έτσι, παραβιάζεται ένας από τους κανόνες της ελληνικής που διατηρείται αμετάβλητος από την εποχή της Ιλιάδας, να τονίζεται δηλ. η γενική όπου και η ονομαστική. Η φράση όμως ‘λεωφόρος Κηφισίας’ έχει τόσο διαδοθεί κι επιβληθεί από τα ΜΜΕ, ώστε να χρησιμοποιείται πια και στους οδοδείχτες. Είναι καιρός η μιξοβάρβαρη αυτή χρήση να σταματήσει και να χρησιμοποιείται το ορθό ‘λεωφόρος Κηφισιάς’, όπως  συμβαίνει και με τη φράση ‘Δήμος Κηφισιάς’.

2. Ανήκα-άνηκα.

Συχνά-πυκνά τελευταία ακούμε από τους εκφωνητές του ραδιόφωνου και της τηλεόρασης, αλλά και διαβάζουμε σ’ εφημερίδες και περιοδικά φράσεις όπως ‘Το κτήριο άνηκε παλιά στο
, Αυτοί
 άνηκαν αρχικά στο ΚΚΕ, αλλά τώρα προσχώρησαν στο
’. 
Στις φράσεις αυτές οι χρήστες σχηματίζουν τον αόριστο του ρ. ανήκω ανεβάζοντας τον τόνο στην προπαραλήγουσα ‘άνηκα’ αντί να τον διατηρούν στο /ή/ (ήτα), ανήκα, που είναι το ορθό. Το αρχαιοελληνικό ρ. ανήκω δε διατηρήθηκε στο λεξιλόγιο των νεοελληνικών ιδιωμάτων. Αναστήθηκε από τους λόγιους. Γι’ αυτό και ο αόριστος σχηματίζεται όπως στα αρχαία ελληνικά. Αντίθετα  το ρ. αφήνω, που διατηρήθηκε στο λεξιλόγιο όλων των νεοελληνικών ιδιωμάτων, ανεβάζει τον τόνο στην προπαραλήγουσα. Φαίνεται πως όσοι σχηματίζουν το νεολογισμό άνηκα αναλογικά προς το άφησα, επιδιώκουν συνειδητά ή όχι τη γλωσσική τους διαφοροποίηση από όλους τους άλλους που χρησιμοποιούν τον ορθό τύπο ανήκα. Είναι καιρός να σταματήσει αυτή η κακοφωνία.

3. Είμαι τουαλέτα-μένουμε Ελλάδα-πάμε πλατεία.

Ρήματα που δηλώνουν τόπο ή κίνηση σε τόπο συντάσσονται με την πρόθεση σε, σ’ (στον, στους, στα κλπ.), π.χ. Είμαι (βρίσκομαι) στην Πάτρα, ζω στην Αθήνα, πήγαμε στο σπίτι του. (βλ. Αχ. Τζαρτζάνου (1946). Νεοελληνική σύνταξις, τομ. Α, σελ. 210-217). Εδώ και κάμποσα χρόνια όμως οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί «μαϊντανοί» χρησιμοποιούν μερικά από τα ρήματα αυτά, ιδιαίτερα τα είμαι, μένω, πηγαίνω παραλείποντας τα εμπρόθετα στον, στην στις κλπ., και δημιουργώντας παράταιρες νοηματικά φράσεις, όπως π.χ. είμαι τουαλέτα, είμαι Αχλάδι  (αντί  είμαι, βρίσκομαι στο χωριό Αχλάδι), πάμε πλατεία, πάμε σπίτι (κατά το αγγλικό go home). Υπήρχε μάλιστα και μια επιτυχημένη εκπομπή στην ΕΡΤ με τίτλο Μένουμε Ελλάδα. Οι παράταιρες βέβαια και ανελλήνιστες αυτές φράσεις δεν έχουν περάσει ακόμα στο γραπτό λόγο, αν και κάποια παιδιά στο δημοτικό επηρεασμένα από την τηλεόραση χρησιμοποιούν τις εκφράσεις αυτές. Οι νεολογισμοί όμως αυτού του είδους, που χρησιμοποιούν οι τηλεοπτικοί κυρίως δημοσιογράφοι, είτε το θέλουμε είτε όχι υιοθετούνται τόσο από τους ανήλικες όσο και από τους μαθητές, με αποτέλεσμα να διαστρεβλώνεται το γλωσσικό αισθητήριο. Καλό θα ήταν οι δημοσιογράφοι ν’ αποχτήσουν επιτέλους συνείδηση ότι αποτελούν και γλωσσικά πρότυπα.


Συντάκτες

Ενημερωτικό δελτίο