Τώρα που κόπασε κάπως ο θόρυβος θα ήθελα να διατυπώσω κάποιες απορίες, που μου δημιουργήθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια των πανελλαδικών εξετάσεων:

• Με ποια κριτήρια επιλέγονται τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων; Γιατί πραγματικά φαίνονται να μην μπορούν οι περισσότεροι να ανταποκριθούν στην ευθύνη που αναλαμβάνουν.
  
• Με ποια κριτήρια τα μέλη αυτά επιλέγουν τα θέματα των εξετάσεων; Πώς αντιλαμβάνονται τα ποιοτικά κριτήρια αξιολόγησης; Γιατί έδειξαν σε πολλές περιπτώσεις μια προτίμηση στην ποσότητα, που εκ των πραγμάτων υπονομεύει την ποιότητα των θεμάτων, που είχαν να πραγματευτούν οι υποψήφιοι και οι υποψήφιες; Αναρωτιέμαι για παράδειγμα για ποιους λόγους οι μαθητές και οι μαθήτριες έπρεπε να επεξεργαστούν έξι πηγές, όταν στοχεύουμε να αξιολογήσουμε τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να συσχετίσουν τις ιστορικές τους γνώσεις με τα ιστορικά τεκμήρια; Μήπως είναι καλύτεροι όσοι αντέχουν σε εξοντωτικούς ρυθμούς καταγραφής; Καλύτεροι επιστήμονες θα γίνουν όσοι μπορούν να γράψουν περισσότερα σε λιγότερο χρόνο και όχι όσοι μπορούν με περίσκεψη να συνδυάσουν τα όσα γνωρίζουν και τα όσα ανακαλύπτουν και να συνθέσουν ένα ευσύνοπτο κείμενο;
  
• Ποιος ο ρόλος των εκπαιδευτικών στη διαδικασία επιλογής; Σε ποια σχολεία διδάσκουν; Σε ποιο βαθμό τους δίνεται η δυνατότητα να παρέμβουν ή εισακούονται οι ενστάσεις τους; Δεν επιλέγονται με κριτήριο ότι γνωρίζουν περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον τη δυναμική της εκπαιδευτικής διαδικασίας και τις δυνατότητες των μαθητών τους να ανταποκριθούν στα ζητούμενα έστω σε μια διαβαθμισμένη κλίμακα;
  
• Ποιος ο ρόλος των επιστημονικών ενώσεων στην αποτίμηση της αξιολογικής διαδικασίας; Γιατί νομίζω ότι οφείλουν να αποτιμούν τα θέματα τόσο με επιστημονικά όσο και με παιδαγωγικά κριτήρια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα παντελούς απουσίας παιδαγωγικών κριτηρίων αποτελεί η κριτική των θεμάτων από την Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων. Η μόνη Ένωση που θεώρησε τα εφετινά θέματα σαφή, κατανοητά και  ανταποκρινόμενα στις απαιτήσεις της σχολικής διδασκαλίας... Ακόμη και στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών. Δεν συνειδητοποίησαν άραγε οι συνάδελφοι της Ένωσης ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνταν στο διδαγμένο κείμενο να απαντήσουν σε πέντε ουσιαστικά ερμηνευτικές ερωτήσεις (δύο τα ζητούμενα στη δεύτερη και την τρίτη ερώτηση)  και στον ελάχιστο χρόνο, που απέμενε ακόμη και στους/στις  πολύ καλά προετοιμασμένους/νες, να επεξεργαστούν ένα ιδιαίτερα απαιτητικό αδίδακτο κείμενο του Θουκυδίδη; Αρκεί η απλή αναφορά στην άστοχη παράθεση του ὅτι της Οξφορδιανής έκδοσης αντί του ὅ,τι; Δεν θα έπρεπε να επισημανθεί από τους συναδέλφους της Ένωσης, καταξιωμένους κλασικούς φιλολόγους, ότι η έκδοση της Οξφόρδης παραθέτει το αναφορικό ὅ,τι ως ὅτι , κάτι που δεν μπορούσαν να γνωρίζουν οι μαθητές και τους δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στην κατανόηση του κειμένου και στην απόδοση της μετάφρασης^[1];
  
• Γιατί άραγε πρέπει να ακυρώνεται η προσπάθεια και η προετοιμασία της πλειονότητας των μαθητών και αυτό να μην αποδοκιμάζεται από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς μέσω των Ενώσεών τους; Μια αξιολογική διαδικασία δεν διακρίνει μόνο τους καλύτερους από τους χειρότερους. Γιατί μια τέτοια διάκριση συσσωρεύει στον ένα ή τον άλλο πόλο τους μαθητές και τις μαθήτριες. Και με αυτό τον τρόπο ακυρώνει την προσπάθεια και την προετοιμασία ικανού αριθμού εξεταζομένων. Η διαβάθμιση των θεμάτων εξυπηρετεί αυτήν ακριβώς τη λογική: να αποτιμάται το σημείο στο οποίο καθένας πού έχει φτάσει. Όχι απαραιτήτως να αισθάνεται άχρηστος, επειδή δεν κατάφερε για ποικίλους λόγους - και όχι μόνο λόγω ανεπαρκούς  προετοιμασίας - να ανταποκριθεί σε ζητούμενα που απευθύνονταν σε ΜΙΑ ΜΟΝΟ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΩΝ. Γιατί τελικά δεν επελέγησαν διαβαθμισμένα θέματα, με βάση τα οποία θα μπορούσαν να επιλεγούν όσοι ανταποκρίνονται καλύτερα ή άριστα, εφόσον η επιλογή είναι αναγκαία; Θα υπήρχαν ωστόσο και αυτοί που θα ανταποκρίνονταν επαρκώς, καλά, πολύ καλά, οι οποίοι δεν θα αισθάνονταν απαραιτήτως αποτυχημένοι.
  

Και δεν πρόκειται μόνο για έλλειμμα στην παιδαγωγική κατάρτιση όσων επιλέγουν τα θέματα. Είναι παραπάνω από εμφανές ένα έλλειμμα σεβασμού απέναντι σε μια εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και ένα έλλειμμα ευαισθησίας απέναντι στους μαθητές και στις μαθήτριες, που τους έχουμε κάνει να πιστέψουν πώς μέσα από αυτή τη διαδικασία κρίνεται η ζωή τους.  Και ας απέχει πολύ από την αλήθεια μια τέτοια αίσθηση.

^[1] Αναρωτιέμαι εάν τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων επεχείρησαν να μεταφράσουν το απόσπασμα με το ὅτι και εάν έστειλαν μια ενδεικτική μετάφραση στους εκπαιδευτικούς που πρόκειται να διορθώσουν τα γραπτά.