Μετά τις εκλογές του 2009 είχα επισημάνει με σχόλιό μου στη ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ, 132, σελ. 11-12, ότι οι τηλεοπτικές συζητήσεις χαρακτηρίζονται από την ακατάσχετη πολιτική 'λογοδιάρροια' όχι μόνο των αρχηγών των κομμάτων, αλλά και των υποψήφιων βουλευτών και κομματικών στελεχών. Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων ευτελίζονταν κάθε έννοια του διαλόγου. Στις εκλογές όμως της 6ης Μαϊου ο ευτελισμός αυτός του διαλόγου ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Πέρα από τους τηλεοπτικούς μονολόγους των αρχηγών, που συνήθως χαρακτηρίζονταν από επαναλαμβανόμενες κοινοτοπίες, είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε στις τηλεοράσεις προεκλογικά, αλλά κυρίως μετεκλογικά, ατέλειωτες ώρες 'συζητήσεων', που διοργάνωναν και συντόνιζαν οι ικανότεροι 'υποτίθεται' δημοσιογραφικοί αστέρες. Στις συζητήσεις αυτές το σύνολο σχεδόν των συνομιλητών και συντονιστών παραβίαζαν όχι μόνο γλωσσικούς κανόνες, αλλά κυρίως τους κανόνες ευπρέπειας, που πρέπει να τηρούνται κατά τη διάρκεια συζήτησης ενός θέματος.

Ένας καλός συζητητής οφείλει:

•  
• να ακούει με προσοχή
• να παίρνει το λόγο, όταν έρχεται η σειρά του
• να μη διακόπτει
• να διαφωνεί με ευγένεια
• να διατυπώνει καθαρά τις απόψεις του, ώστε να είναι κατανοητός
• να μην προσβάλει τους συνομιλητές του
• να μην απομακρύνεται από το θέμα
• να χρησιμοποιεί μόνο το χρόνο που του αναλογεί
• να μην προσπαθεί με φωνές να επιβληθεί στους άλλους
• Συνήθως όλες οι συζητήσεις παρουσίαζαν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά.
• Ο συντονιστής της συζήτησης υπέβαλε μια ερώτηση. Μόλις ο πρώτος καλεσμένος άρχιζε ν' αναπτύσσει την άποψή του, ο συντονιστής τον διέκοπτε υποβάλλοντας μια δεύτερη ερώτηση. Αν δεν το έκανε αυτό ο συντονιστής, ήταν σίγουρο πως θα τον διέκοπτε κάποιος από την παρέα, που θα διαφωνούσε με την άποψη που διατυπώνονταν. Δε θα περίμενε να έρθει η σειρά του. Κι ο συντονιστής δεν παρενέβαινε, με αποτέλεσμα να προκληθεί ένας μικρός καβγάς. Σε λίγο η συζήτηση μεταβάλλονταν σε 'χάβρα'. Μιλούσαν δυο-τρεις ταυτόχρονα και κανένας δεν καταλάβαινε τίποτα. Κι ο συντονιστής αντί να βάλει μια τάξη, καμάρωνε, επειδή πέτυχε ν' ανάψουν τα αίματα. Αυτή ήταν η άποψή του για το πώς διεξάγεται ένας διάλογος. Στο γλωσσικό αυτό 'χαβαλέ' συνήθως έδινε τέλος η λήξη του τηλεοπτικού χρόνου.
  
  
• Ο κάθε ομιλητής χρησιμοποιούσε τον κομματικό γλωσσικό κώδικα, που χρησιμοποιούν όλα τα μέλη του κόμματος, ώστε δεν ήταν δύσκολο να επισημάνεις την κομματική ταυτότητα του ομιλητή. Συχνές ήταν οι παραβιάσεις μορφολογικών και συντακτικών κανόνων της Νέας Ελληνικής. Οι πανεπιστημιακοί μάλιστα προσπαθώντας να δείξουν 'την κουλτούρα' τους χρησιμοποιούσαν 'καθαρευουσιάνικες' ανοησίες, σαν "τα καθεστηκυία κόμματα", που εκσφενδόνισε καθηγήτρια πανεπιστημίου.
  
  
• Τα επιχειρήματα του κάθε ομιλητή ήταν ίδια κι απαράλλαχτα μ' αυτά που διατύπωνε ο εκπρόσωπος του ίδιου κόμματος σε συζήτηση που διεξάγονταν σε τηλεοπτική εκπομπή άλλου καναλιού. Ήταν σα να έβλεπες το ίδιο έργο με άλλους ηθοποιούς. Λες και είχαν μια κασέτα στο κεφάλι τους.
  Υπήρχαν βέβαια μερικοί, που όχι μόνον διατύπωναν σοβαρές απόψεις με ορθά ελληνικά, αλλά και με σεβασμό στους κανόνες της ευπρέπειας που χαρακτηρίζει μια πολιτισμένη συζήτηση. Αυτοί όμως οι ελάχιστοι δεν μπορούσαν ν' αλλάξουν την απόλυτα απογοητευτική εικόνα που παρουσίαζε η όλη συζήτηση. Φαίνεται πως αυτού του είδους η συζήτηση έχει εσωτερικευτεί μέσα μας σε τέτοιο βαθμό, ώστε οποιαδήποτε πολιτισμένη συζήτηση, στην οποία δεν παραβιάζονται οι κανόνες που πιο πάνω αναφέρθηκαν, να θεωρείται 'παράξενη'. Γι' αυτό και, όταν κάποιος πριν από λίγο καιρό παρακολούθησε μια συζήτηση υψηλού επιπέδου με θέμα "δραχμή ή ευρώ', έγραψε ειρωνικά στο διαδίκτυο: "Δεν ξέρω ποιος νίκησε, γιατί κανένας δε φώναζε ! ". Και θλίβεται κανείς, όταν τυχαίνει να έχει παρακολουθήσει ανάλογες συζητήσεις σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου ο κάθε συνομιλητής σέβεται τις απόψεις των άλλων, δεν τους διακόπτει, και δεν τους προσβάλει, προσπαθώντας με επιχειρήματα κι όχι με φωνασκίες να κάνει τους άλλους ν' αποδεχτούν τις δικές του απόψεις.
  Η καλλιέργεια της ικανότητας κάποιου να συμμετέχει δημιουργικά σε μια συζήτηση απαιτεί μακρά μαθητεία. Γι' αυτό είναι επείγουσα ανάγκη ν' αρχίσει από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού η εφαρμογή ενός προγράμματος καλλιέργειας της γλωσσικής και κοινωνικής ικανότητας του διαλέγεσθαι. Έτσι μόνον είναι δυνατόν οι μελλοντικές γενιές να γίνουν ικανές να διαλέγονται σε καλά ελληνικά και να μην παρουσιάζουν την εικόνα που παρουσίασαν όσοι συμμετείχαν στις 'ιδιότυπες' συζητήσεις, που παρακολουθήσαμε πριν και μετά τις εκλογές της 6ης Μαϊου. Και να σημειωθεί ότι οι συζητητές ήταν γραμματιζούμενοι και 'ταγοί' της νεοελληνικής κοινωνίας. Θα ήθελα βέβαια να ξέρω αν έχουν συνείδηση ότι αυτή η επικοινωνιακή συνθήκη, στην οποία συμμετέχουν, δεν είναι συζήτηση, αλλά κάτι άλλο.