Όλο και πληθαίνουν τα δεδομένα που μαρτυρούν σοβαρό έλλειμμα παιδείας. Ένα έλλειμμα που γίνεται ακόμη πιο σοβαρό, ίσως και επικίνδυνο, σε περιόδους κρίσης σαν αυτή που ζούμε, όχι μόνο οικονομικής αλλά και κοινωνικής και πολιτικής, κατά την οποία εύκολα ευδοκιμούν ακραίες συναισθηματικές θέσεις και απρόσκοπτα κυριαρχούν πάσης φύσεως ιδεολογήματα και ποικιλώνυμες ξενοφοβικές ρατσιστικές και εθνικιστικές τάσεις. Και όλα δείχνουν πως οι συνέπειες αυτού του ελλείμματος είναι ακόμη πιο εμφανείς στη νέα γενιά. Μια γενιά χωρίς ιστορική μνήμη. Ή μάλλον με ιστορική μνήμη που προκύπτει από την κυρίαρχη για χρόνια εθνοκεντρική ερμηνευτική σημασιοδότηση.

Και σε αυτό το σημείο πρέπει όλοι να αναγνωρίσουμε τις ευθύνες μας. Εμείς οι δάσκαλοι αρχικά που αναπαράγουμε εθνικά στερεότυπα τα οποία, καθώς προκύπτουν από το ιδεολόγημα της αδιάκοπης συνέχειας του Ελληνισμού, προβάλλουν το έθνος μας ως μια διαχρονική κοινότητα κουλτούρας και ιστορίας. Δάσκαλοι, που εγκλωβισμένοι στην αρχαιολατρική μας εμμονή κατασκευάζουμε μια μονόπλευρη, οπότε και ανιστόρητη αφήγηση του παρελθόντος μας, κυρίως του μακρινού αρχαιοελληνικού. Γιατί αυτές οι αχρονικές ουσιαστικά αφηγήσεις και οι εθνοκεντρικές σημασιοδοτήσεις αφενός διαμορφώνουν επιλεκτική ιστορική μνήμη και αφετέρου προσφέρουν ερείσματα σε κάθε είδους ιδεολογικές χρήσεις του παρελθόντος και του μύθου που αυτές κατασκευάζουν.

Πώς αλλιώς να εξηγήσουμε το γεγονός ότι οι νέοι μας δείχνουν να αγνοούν όχι μόνο τη ναζιστική ολοκληρωτική ιδεολογία του φυλετικού μίσους αλλά και τις αυταρχικές πρακτικές των ποικιλώνυμων ολοκληρωτικών καθεστώτων. Ή ακόμη πώς να ερμηνεύσουμε την ευκολία με την οποία ποικίλα πολιτικά μορφώματα όχι μόνο διαστρεβλώνουν και καπηλεύονται το παρελθόν μας αλλά και χειραγωγούν τα νέα παιδιά μέσω της επιλεκτικής αυτής αναπαράστασης και της μυθοποίησης.

Είναι λοιπόν σαφές ότι η ιστορική μας εκπαίδευση νοσεί σοβαρά. Και όσο εμείς συνεχίζουμε να εμμένουμε στην εθνοκεντρική αυτή αναπαράσταση, όσο συνεχίζουμε τους εκπαιδευτικούς πολέμους ενάντια στα διαφορετικά ιστορικά βιβλία και στις ποικίλες εναλλακτικές προτάσεις, όσο αρνούμαστε ή εμμέσως αποθαρρύνουμε κάθε προσπάθεια εμβάθυνσης και κριτικής προσέγγισης του παρελθόντος, οι μαθητές μας θα αποτελούν εύκολα θύματα όσων επιδιώκουν να μετατρέψουν επιλεγμένες όψεις του παρελθόντος σε μέσο εξυπηρέτησης ολοκληρωτικών και ρατσιστικών σκοπιμοτήτων.