ShareThis
Η Javascript πρέπει να είναι ενεργοποιημένη για να συνεχίσετε!

Άρθρα

Το μάθημα της Φιλοσοφίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Το Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πατρών (Πρόεδρος Μ. Παρούσης) οργάνωσε ειδική ημερίδα στο Συνεδριακό Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών (12 Δεκεμβρίου 2011), με θέμα, «Η Φιλοσοφία στην Εκπαίδευση». Στην αρχή, η Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής, Αικατερίνη Καλέρη, ανήγγειλε τον προγραμματισμό του Πρώτου Πανελλαδικού Μαθητικού Διαγωνισμού Φιλοσοφίας, σε συνεργασία με την Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων και στο πλαίσιο της Διεθνούς Μαθητικής Ολυμπιάδας Φιλοσοφίας. Στη συνέχεια, για το όλο θέμα, έγιναν εισηγήσεις από τους πανεπιστημιακούς καθηγητές: Γ. Ζωγραφίδη, Στ. Βαρβιδάκη και τη Σχολική Σύμβουλο Ζωή Αντωνοπούλου - Τρεχλή και ακολούθησε συζήτηση σχετικά με την ποιοτική αναβάθμιση της φιλοσοφίας στην ελληνική Μέση Εκπ/ση, με τοποθετήσεις και παρεμβάσεις από καθηγητές Μ.Ε., συγγραφείς διδακτικών βιβλίων, πανεπιστημιακούς καθώς και τον Πρόεδρο της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων.

Η διδασκαλία της Φιλοσοφίας στη Δ.Ε. είναι σήμερα άκρως υποβαθμισμένη, στην κοιτίδα της δημιουργίας της, και δεν έχει την κατάλληλη θέση στο Πρόγραμμα Σπουδών, σε σύγκριση μάλιστα και με το Π.Σ. πολλών ευρωπαϊκών χωρών. Ειδικότερα, διδάσκεται, ως υποχρεωτικό μάθημα μόνο στη Θεωρητική Κατεύθυνση της Β' τάξης του Γενικού Λυκείου (2 ώρες εβδομαδιαίως, Αρχές Φιλοσοφίας), στην Γ' τάξη (Θετική Κατεύθυνση), ως μάθημα επιλογής, με ελάχιστη όμως συμμετοχή, τα Προβλήματα Φιλοσοφίας, ενώ, ως επιλογής, και στις δύο κατευθύνσεις, αλλά μη επιλεγόμενο, η Λογική Θεωρία και Πρακτική. Βέβαια, πρέπει να επισημάνουμε ότι ως το 1974 το μάθημα της Φιλοσοφίας ήταν σχεδόν ανύπαρκτο στη Μ.Ε., όπου στο Α.Π. κυριαρχούσε μόνο η Λογική διδασκόμενη από το 1836. Συγκεκριμένα, από το 1927 ως το 1955, διδασκόταν η Στοιχειώδης Λογική μετά στοιχείων Γνωσιολογίας, που αποτελούσε το μοναδικό εγχειρίδιο. Από το 1956 εισάγεται νέο σχολικό εγχειρίδιο: Η Λογική μετά στοιχείων Γνωσιολογίας και Μεθοδολογίας των Επιστημών, που διδάχθηκε ως το 1978, στην τελευταία τάξη του Γυμνασίου. Η εισαγωγή, για πρώτη φορά, της Φιλοσοφίας στη Μ.Ε. και διαδοχική περιπέτεια του βιβλίου, γίνεται με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964, με τη συνακόλουθη διαίρεση των εξαταξίων Γυμνασίων και τη δημιουργία των Λυκείων· τότε καταργείται η διδασκαλία της Λογικής και εισάγεται το μάθημα Εισαγωγή στη Φιλοσοφία και στη Γνωσιολογία, - προσπάθεια ημιτελής, γιατί μεσολάβησε η δικτατορία (1967). Στην περίοδο 1974-2006 διδάσκονται: το Ανθολόγιο των Φιλοσοφικών Κειμένων, για λίγο, τα Στοιχεία Φιλοσοφίας και η Φιλοσοφία (Λογική - Γνωσιολογία - Φιλοσοφία Αρχαίων Ελλήνων), ενώ το 1980 εισάγεται, στην Γ' τάξη του Γυμνασίου, η διδασκαλία των Φιλοσοφικών Κειμένων, (Πλάτωνα και Αριστοτέλη), από μετάφραση.

Με την καθιέρωση των Δεσμών, το 1984, εισάγεται στην Γ' Λυκείου, ως μάθημα Γενικής Παιδείας, η Φιλοσοφία, που διδάχθηκε επί 14 σχεδόν χρόνια, με αμφιλεγόμενα, όμως, αποτελέσματα, ενώ στη Β' τάξη των Ενιαίων Πολυκλαδικών Λυκείων διδάχθηκε, για λίγα χρόνια, το βιβλίο Ιστορία του φιλοσοφικού στοχασμού.

Το 1999 το προηγούμενο βιβλίο αντικαθίσταται από νέο εγχειρίδιο, με τίτλο: Αρχές Φιλοσοφίας, που ακολουθούσε τη διαχρονική εξελικτική πορεία της φιλοσοφίας και χρησιμοποιήθηκε ως το 2007. Το βιβλίο αυτό αντικαταστάθηκε με το τωρινό, ομότιτλο με το προηγούμενο, ταυτόχρονα με τη μεταφορά του μαθήματος από την Γ' στη Β' τάξη Γενικού Λυκείου. Το νέο βιβλίο, σύμφωνα με τους συγγραφείς και τις αρχές του Διαθεματικού Πλαισίου Προγράμματος Σπουδών, καλύπτει, παρά τον αυξημένο βαθμό δυσκολίας του, ένα ευρύτερο φάσμα φιλοσοφικών θεμάτων, συναφών με τη σύγχρονη πραγματικότητα, περισσότερο επίκαιρων παρά ιστορικών, ώστε να αναδεικνύεται η κοινωνική διάσταση της Φιλοσοφίας.

Στη σημερινή εκπαιδευτική πραγματικότητα, η απουσία της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας στο Λύκειο, αναπληρώνεται μερικώς από τον Φιλοσοφικό Λόγο στην Γ' τάξη (Θεωρητική Κατεύθυνση), ενώ στην Γ' τάξη του Γυμνασίου η εισαγωγή του Ανθολογίου Φιλοσοφικών Κειμένων προβάλλει τη διαχρονική εξέλιξη της φιλοσοφικής σκέψης και αναδεικνύει σημαντικά προβλήματα της αρχαίας φιλοσοφίας.

Για την αναβάθμιση του μαθήματος της Φιλοσοφίας στη Β/θμια Εκπ/ση καθίσταται αναγκαία η εισαγωγή δίωρης διδασκαλίας της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας, ως υποχρεωτικού μαθήματος, στην Β' τάξη, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση μιας ευρύτερης θεματικής στο νεοεισαχθέν τρίωρο μάθημα των ερευνητικών εργασιών, τύπου σχεδίων εργασίας (project). Ως πολύτιμο βοήθημα προτείνεται το βιβλίο Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι, που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος «Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση» και παρέχει μια πλήρη εικόνα όλων των περιόδων της αρχαίας φιλοσοφίας, από τις απαρχές ως τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Παράλληλα, στην Γ' τάξη του Λυκείου προτείνεται η δίωρη διδασκαλία, για όλους τους μαθητές, ειδικού ευσύνοπτου εγχειριδίου, με τίτλο, Αρχές και προβλήματα φιλοσοφίας, που θα εντάσσει τα φιλοσοφικά ζητήματα σ' ένα σύγχρονο, διεπιστημονικό, πλαίσιο αναφοράς, σε συνάρτηση και με την τρέχουσα κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα. Η αναμόρφωση του Προγράμματος Σπουδών πρέπει να αποσκοπεί στην ανανέωση του φιλοσοφικού λόγου στη σχολική τάξη, που δυστυχώς έχει προσλάβει σήμερα περιθωριακό χαρακτήρα.


Συντάκτες

Ενημερωτικό δελτίο