Αν πριν από την ψήφιση του νόμου για τα ΑΕΙ ρωτούσες ένα φοιτητή ή καθηγητή πανεπιστημίου αν είναι ευχαριστημένος από την κατάσταση στα πανεπιστήμια, οι απαντήσεις που θα έπαιρνες θα έδειχναν την απόλυτη απογοήτευσή τους. Θα περιέγραφαν την κατάσταση με τα μελανότερα χρώματα. Καλό λόγο δε θ' άκουγες από κανένα. «Η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί. Πρέπει ν' αλλάξει», ήταν οι συνηθισμένες φράσεις Αλλά, μόλις η Υπουργός Παιδείας κατέθεσε στη Βουλή για ψήφιση ένα νομοσχέδιο, ξεσηκώθηκαν φοιτητές και καθηγητές κι άρχισε το γνωστό "πανηγύρι" των καταλήψεων και των ανέξοδων επαναστατικών δηλώσεων, με στόχο να μην ψηφιστεί, γιατί θα "καταστραφεί" το πανεπιστήμιο, το οποίο βέβαια λίγο πριν καθύβριζαν οι ίδιοι με το χειρότερο τρόπο. Κι όταν ψηφίστηκε ο νόμος από το 80% των βουλευτών, συνεχίστηκε το "πανηγύρι", για να μην εφαρμοστεί αυτός. Κι αυτό βέβαια το αντιφατικό και "παρανοϊκό" παιχνίδι, να ελεεινολογούν δηλ. το πανεπιστήμιο και, μόλις κάποιος υπουργός επιχειρεί να βάλει κάποια τάξη σ' αυτό το "χάλι", να πέφτουν πάνω του να τον φάνε, παίζεται εδώ και τρεις δεκαετίες Μέχρι και πιτσιρίκια του δημοτικού κατέλαβαν σχολεία απαιτώντας να μην εφαρμοστεί ο νόμος.

Οι γενναίοι αυτοί του Brancaleone, οι επαναστάτες του γλυκού νερού, αποτελούνται από τέσσερις ομάδες. α) Πανεπιστημιακοί, που κατέχουν ή ονειρεύονται να καταλάβουν θέσεις εξουσίας, όντας εξαρτήματα των κομμάτων ή της εκκλησίας και των παραχριστιανικών οργανώσεων. β) Επαγγελματίες φοιτητές, μαριονέτες των πολιτικών κομμάτων, που περνούν τον καιρό τους στους διαδρόμους και στα κομματικά γραφεία και ποτέ στις αίθουσες όπου γίνονται τα μαθήματα. Όταν τους ακούς να εκφωνούν τις "επαναστατικές" τους δηλώσεις, νομίζεις πως έχουν βάλει μια κασέτα στο κεφάλι, την ίδια που είχαν και οι αντίστοιχοι φοιτητές της δεκαετίας του '80. γ) Συνδικαλιστές της ΔΟΕ-ΟΛΜΕ, , που με τις "επαναστατικές" τους φανφάρες και απεργίες, που δείχνουν πως δε σέβονται τα παιδιά, δίνουν εξετάσεις στα όργανα των κομμάτων, από τα οποία εξαρτάται η θέση τους και η κομματική τους αναρρίχηση. δ) Τα ίδια τα επαγγελματικά στελέχη των κομμάτων, ιδιαίτερα της αντιπολίτευσης, της κάθε αντιπολίτευσης, που έχουν ως στόχο να φθείρουν, υποτίθεται, την κυβέρνηση.

Για να αποσαφηνιστούν τα "Υπέρ και Κατά" του νέου νόμου για τα ΑΕΙ, το παράρτημα στην Ελλάδα ενός διεθνούς οργανισμού, του Intelligence squared Greece, διοργάνωνε μια ημερίδα, στην οποία θα γινόταν συζήτηση στον τύπο του "debate" με αντιπαρατιθέμενα επιχειρήματα. Μόνο που η συζήτηση αυτού του τύπου λειτουργεί με αυστηρούς κανόνες. Συνήθως δυο ή τρεις ομιλητές επιχειρηματολογούν Υπέρ και δυο ή τρεις Κατά. Κάθε ομιλητής έχει στη διάθεσή του για την εισήγηση χρόνο 8' της ώρας. Μετά το τέλος των 4 ή 6 εισηγήσεων δέχονται ερωτήσεις από τους "αντιπάλους", στις οποίες θα πρέπει να απαντήσει σε 1'- 2' για κάθε μια. ερώτηση. Ύστερα ο καθένας δέχεται ερωτήσεις από το ακροατήριο. Τα χρονικά πλαίσια είναι απαραβίαστα. Ο συντονιστής διακόπτει τον ομιλητή, αν υπερβεί τον καθορισμένο χρόνο.

Όπως ο καθένας μπορεί να καταλάβει, δεν είναι εύκολο να συμμετάσχει κανείς σε μια τέτοια συζήτηση. Χρειάζεται να έχει καλλιεργήσει δεξιότητες όχι μόνο γλωσσικές αλλά και κοινωνικές, κάτι που στα ελληνικά σχολεία δε γίνεται σε κανένα επίπεδο, εκτός από ορισμένα μεγάλα ιδιωτικά και τα ξενόγλωσσα. Στο πανεπιστήμιο βέβαια ούτε λόγος να γίνεται. Πέρα απ' τον εξουσιαστικό μονόλογο, γραπτό ή προφορικό, καμιά άλλη γλωσσική δεξιότητα δεν καλλιεργείται συστηματικά. Κι η αδυναμία ακόμα και των πανεπιστημιακών στο "διαλέγεσθαι" φάνηκε, όταν οι διοργανωτές της ημερίδας αναζήτησαν πανεπιστημιακούς ταγούς –πρυτάνεις, αντιπρυτάνεις, τομεάρχες κλπ., που στις τηλεοράσεις και στα κανάλια ωρύονταν εναντίον του νόμου, ν' αποτελέσουν τα μέλη της ομάδας των «Κατά». Οι περισσότεροι αρνήθηκαν την πρόσκληση με διάφορες υπεκφυγές, οι πιο συνηθισμένες από τις οποίες ήταν: "Οι απόψεις μου είναι γνωστές. όποιος θέλει μπορεί να τις βρει", λες και οι Έλληνες δεν έχουν άλλη δουλειά παρά να ψάχνουν και να διαβάζουν τις απόψεις του κυρίου πρύτανη, ή "Θα δεχόμουν, αν δεν υπήρχε στην αντίπαλη ομάδα του «Υπέρ» ο τάδε" κλπ. Απαιτούσε δηλ. να καθορίζει και τη σύνθεση των ομιλητών της αντίπαλης μεριάς, ώστε να μην αντιμετωπίσει δυσκολίες και αποκαλυφθεί η διαλεκτική του γύμνια. Στην πραγματικότητα, έχοντας επίγνωση της αδυναμίας τους να διαλέγονται, φοβόταν ότι θα εξευτελίζονταν μπροστά στο ακροατήριο και στον ελληνικό λαό, μια που η εκδήλωση θα μεταδίδονταν ζωντανά με το διαδίκτυο. Βέβαια υπήρξαν 3-4 προσωπικότητες, που με ευχαρίστηση δέχτηκαν την πρόσκληση. Όντας σίγουροι για τον εαυτό τους, δε διστάζουν να εκτεθούν, μια που αναδείχτηκαν όχι εξαιτίας των κομματικών τους διασυνδέσεων, αλλά της προσωπικότητάς τους και της επιστημονικής τους καταξίωσης. Για την ανεύρεση βέβαια ομιλητών που θα υποστήριζαν το νόμο δεν υπήρχε πρόβλημα, μολονότι αυτοί θα έρχονταν σε σύγκρουση με το πανεπιστημιακό κατεστημένο, όπως φάνηκε από τον μακροσκελή κατάλογο που κυκλοφόρησε με τα ονόματα αυτών που ήταν αντίθετοι στο νόμο.

Τα παραπάνω δείχνουν την αδυναμία των περισσότερων πανεπιστημιακών να διαλέγονται δημόσια. Μπορεί κανείς να φανταστεί τι γίνεται από κει και κάτω. Ο αυταρχικός μονόλογος είναι η μόνη γλωσσική ικανότητα που καλλιεργείται σ' όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης, μια ικανότητα πέρα για πέρα αυταρχική και αντιδημοκρατική. Γι' αυτό και θεωρώ περισσότερο κι από αναγκαίο ν' αναπτυχθεί στα σχολεία μας ένα πρόγραμμα, που να καλλιεργεί συστηματικά την ικανότητα των μαθητών να διαλέγονται, ώστε σταδιακά να διαμορφώνεται και η δημοκρατική συνείδηση, που απαιτεί το σεβασμό της άποψης του άλλου.

Θα πρέπει ίσως να σημειώσω ότι στις αγγλόφωνες κυρίως χώρες καλλιεργείται συστηματικά στους μαθητές η ικανότητα να συζητούν πολιτισμένα και δημοκρατικά. Κάθε χρόνο μάλιστα διεξάγονται διαγωνισμοί "ρητορικής και debate" σε όλα τα σχολικά επίπεδα, ώστε βαθμιαία οι μαθητές/ φοιτητές να γίνουν ικανοί να διατυπώνουν τις απόψεις τους και να διαλέγονται πραγματικά, κι όχι όπως συζητούν οι Έλληνες. Στο λυκειακό και πανεπιστημιακό επίπεδο διεξάγονται παγκόσμια debates με γλώσσα επικοινωνίας βέβαια τα αγγλικά. Φέτος ο διαγωνισμός θα διεξαχθεί το Γενάρη στη Νότιο Αφρική. Στο λυκειακό μάλιστα επίπεδο συμμετέχει και η Ελλάδα με μια ομάδα έξι παιδιών. Μόνο που τα παιδιά της ομάδας προέρχονται από ξενόγλωσσα ή 2-3 μεγάλα ιδιωτικά σχολεία, στα οποία καλλιεργείται η κοινωνιογλωσσική δεξιότητα του διαλόγου.

Όπως ανάφερα πιο πάνω, πιστεύω πως έφτασε ο καιρός να αναπτυχθεί και στον τόπο μας σ' όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, από το δημοτικό μέχρι το πανεπιστήμιο, ένα πρόγραμμα καλλιέργειας της ικανότητας του "διαλέγεσθαι", ώστε να μπορούμε ως ενήλικες να συζητούμε χωρίς να καβγαδίζουμε.