Από την αρχή της σχολικής χρονιάς οι εκπαιδευτικοί του Λυκείου κλήθηκαν να εφαρμόσουν τα Νέα Προγράμματα Σπουδών για την Α' Λυκείου, που σχεδιάστηκαν στο πλαίσιο της δημιουργίας του «Νέου Σχολείου». Αφήνοντας ωστόσο κατά μέρος τις μεγαλόστομες διακηρύξεις της πολιτείας, καθώς και τον τρόπο που οργανώθηκε αυτός ο σχεδιασμός (με φορά ουσιαστικά από την κορυφή της ιεραρχίας προς τη βάση, από τους ειδικούς δηλαδή στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές, οι οποίοι απλώς καλούνται να εφαρμόσουν αυτά τα Προγράμματα), καλό είναι να σταθούμε στα ίδια τα θεσμικά πλέον κείμενα. Να τα προσεγγίσουμε κριτικά, όχι όμως μόνο για να επισημάνουμε αστοχίες, παραλείψεις και προβλήματα αλλά και για να αναζητήσουμε τις νέες προοπτικές που δημιουργούν για την εκπαιδευτική διαδικασία και την προσέγγιση των κειμένων στο σχολείο, κειμένων λογοτεχνικών και μη, ελληνικών και ξένων, νεοελληνικών και αρχαιοελληνικών...
Γιατί, αν σταθούμε μόνο στις επικρίσεις, είναι πολύ πιθανό, εγκλωβισμένοι στο περίκλειστο καταφύγιο της συνήθειας και της ασφάλειας, ή ακόμη και υπό επίδραση μιας εκπαιδευτικής θεωρίας που έχουμε με τα χρόνια, συνειδητά ή ασυνείδητα οικοδομήσει, να υψώσουμε το τείχος της απόλυτης αμφισβήτησης. Μιας πλήρους άρνησης. Και οι λόγοι που οδηγούν σε μια τέτοια στάση είναι και πολλοί και κατανοητοί. Είναι αυτοί που για χρόνια τώρα ακυρώνουν την όποια μεταρρυθμιστική προσπάθεια:
Και θα μπορούσε κανείς να προσθέσει και άλλους πολλούς λόγους σε μια προσπάθεια να εξηγήσει τις τόσες χαμένες ευκαιρίες για ένα διαφορετικό σχολείο. Ένα σχολείο που ούτε οι εκπαιδευτικοί ούτε κυρίως οι μαθητές θα βρίσκουν ανιαρό, βαρετό άχρηστο. Γιατί πραγματικά λίγες είναι οι φορές που ως εκπαιδευτικοί αισθανόμαστε ότι οι μαθητές μας στο σχολείο συμμετέχουν σε μια παιδευτική διαδικασία που έχει γι' αυτούς ένα ουσιαστικό νόημα. Σε μια διαδικασία που θα τους επιτρέψει να επιχειρήσουν μια άμεση σύζευξη αυτού που γίνεται στο σχολείο με την πραγματική τους ζωή σε όλες της τις εκφάνσεις. Και ακόμη λιγότερες ίσως είναι οι φορές που οι ίδιοι οι μαθητές έχουν αισθανθεί ότι στο σχολείο μαθαίνουν γράμματα, με το περιεχόμενο βέβαια που έχει ο όρος στο σύγχρονο πολιτισμικό πλαίσιο.
Για αυτό και τα νέα Προγράμματα Σπουδών ίσως αποτελούν μια τέτοια ευκαιρία. Όχι για να τα υιοθετήσουμε άκριτα. Ούτε ίσως με τη σπουδή που μας επιβάλλεται. Αλλά για να τα δούμε στοχαστικά. Να αναζητήσουμε πραγματικά τα στοιχεία εκείνα που θα μας βοηθήσουν να αλλάξουμε και εμείς και η δουλειά μας και οι μαθητές μας και ο τρόπος που όλοι μας βλέπουμε το σχολείο. Και υπάρχουν τέτοια στοιχεία στα νέα Προγράμματα Σπουδών για τα φιλολογικά μαθήματα. Σε άλλα περισσότερο και σε άλλα λιγότερο. Αρκεί να θελήσουμε να τα δούμε. Και ας ασκήσουμε σε ένα τέτοιο στοχαστικό πλαίσιο την κριτική μας. Γιατί έτσι έχουμε και την ελπίδα να μας ακούσουν...
Οι κραυγές από την άλλη είναι εύκολες. Ακόμη πιο εύκολος και πολλές φορές γοητευτικός ο καταγγελτικός λόγος, κυρίως για αυτούς που τον εκφέρουν. Κρύβει για κάποιους μια αγωνιώδη προσπάθεια να είναι ή/και να φαίνονται παρόντες. Για άλλους να διατηρήσουν τα όσα εισηγηθήκαν και κάποτε έγιναν αποδεκτά, γιατί ήταν καινοτομικά στον καιρό τους. Έστω και εάν οι καιροί έχουν αλλάξει και εάν το σχολείο πρέπει να εξελίσσεται, όπως και η ζωή. Κάποιες φορές βέβαια η καταγγελία κρύβει και αγανάκτηση ή εύλογο θυμό. Κυρίως σε περιόδους ανασφάλειας και γενικευμένης αποσταθεροποίησης σαν αυτή που ζούμε, όπου γύρω μας όλα δείχνουν να απαξιώνονται και να καταρρέουν.
Ίσως όμως γι' αυτό είναι και περισσότερο από ποτέ αναγκαίο να κάνουμε καλύτερα τη δουλειά μας. Να βρούμε στοιχεία για να κρατηθούμε. Να αναζητήσουμε μια διαφορετική πορεία και μαζί να δείξουμε και μια άλλη προοπτική στα παιδιά μας. Νησίδες δημιουργικότητας που ίσως αποτελέσουν και το αντιστάθμισμα. Την απάντηση στις αστήρικτες, έσωθεν και έξωθεν, επικρίσεις. Ας μην αφήσουμε μια ακόμη ευκαιρία να πάει χαμένη. Έστω και εάν η πολιτεία κάνει τα πάντα για το αντίθετο. Δεν το αξίζουμε ούτε εμείς, ούτε περισσότερο οι μαθητές μας.
