Διαβάζοντας κανείς την πρόταση του Υπουργείου Παιδείας για την ενοποίηση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου με άλλους φορείς που προέκυψαν ως αντίβαρο στη λειτουργία του, αντιλαμβάνεται αμέσως ότι πρόκειται για απόφαση που ικανοποιεί πλήρως όσους επιθυμούν την ένταξή του στις δομές του Υπουργείου και την πλήρη απονεύρωση της επιστημονικής του φυσιογνωμίας μέσα από την αφαίρεση των βασικών αρμοδιοτήτων του.
Μελετώντας κανείς τον Ιδρυτικό Νόμο του Παιδ. Ινστιτούτου της μεταρρύθμισης του 1964 καταλαβαίνει ότι ο νομοθέτης επιθυμούσε τη συγκρότηση ενός ανεξάρτητου επιστημονικού οργάνου με τη δομή του Συμβουλίου Επικρατείας (Εισηγητές, πάρεδροι, σύμβουλοι) και ουσιαστικές αρμοδιότητες που το καθιστούσαν επιτελικό όργανα στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή της εκπαιδευτικής πολιτικής. Μετά τη μεταπολίτευση και την ίδρυση του ΚΕΜΕ, ο Νόμος 1566/85 επανίδρυσε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο καταργώντας την αυτονομία του και συνδέοντάς το, πράγμα πολιτικά ερμηνεύσιμο αλλά επιστημονικά και ιδεολογικά αδικαιολόγητο, με το πρόσωπο του Υπουργού Παιδείας. Αυτή η αλλαγή ήταν μία από τις βασικότερες αιτίες της προβληματικής πορείας και λειτουργίας του Ιδρύματος αφού τα πρόσωπα που το διοικούσαν ή το στελέχωναν επιλέγονταν συνήθως με κριτήριο την πλήρη εξάρτηση και υπακοή στις αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου.
Παρ' όλα αυτά ο Νόμος 1566/85 διατήρησε αρμοδιότητες στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο όπως η σύνταξη των Αναλυτικών Προγραμμάτων και η Παραγωγή διδακτικού υλικού που έδωσαν τη δυνατότητα στο Ίδρυμα παρά τα γραφειοκρατικά και άλλα εμπόδια, να παράγει σημαντικό έργο που σε πολλές περιπτώσεις αξιολογήθηκε ως πολύ θετικό. Παράλληλα σημαντικά πρόσωπα συνδέθηκαν με το θεσμό αυτό, από τον Ιωάννη Κακριδή το 1964 και πολλούς άλλους κορυφαίους επιστήμονες και παιδαγωγούς τότε μέχρι σήμερα (Δ. Τομπαϊδης, Χ. Τσολάκης, Η. Σπυρόπουλος, Φ. Κ. Βώρος, Κ. Μπαλάσκας κ. α).
Αυτή η πορεία και προσφορά του Ιδρύματος, όχι μόνο αγνοείται προκλητικά από το Υπουργείο με την πρόταση για ενοποίησή του με άλλους φορείς αλλά παράλληλα επιχειρείται η αφαίρεση των βασικών αρμοδιοτήτων του (αναλυτικά προγράμματα, έγκριση διδακτικού υλικού, αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου κ.α.) ενώ η νέα δομή λειτουργίας και διοίκησης παραπέμπει στη διοικητική λειτουργία μιας διοίκησης οποιουδήποτε δημόσιου οργανισμού χωρίς κριτήρια αξιοκρατικής επιλογής.
Η ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ θεωρεί αυτή τη νομοθετική πρωτοβουλία γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό για τον επιστημονικό σχεδιασμό και τη λειτουργία της εκπαίδευσης και καλεί τα πρόσωπα που συμμετείχαν στην μακρόχρονη ιστορική πορεία του Π.Ι. αλλά και όσους πιστεύουν σε έναν επιστημονικά σύγχρονο σχεδιασμό και μελέτη των εκπαιδευτικών πραγμάτων σε πλαίσια διαφάνειας και αξιοκρατίας, να εκφράσουν τη διαμαρτυρία τους. Να απαιτήσουν δηλαδή την Ίδρυση ενός ανεξάρτητου Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ενταγμένου στα πλαίσια του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας το οποίο θα μελετά επιστημονικά και θα καταθέτει τεκμηριωμένες προτάσεις για τα εκπαιδευτικά πράγματα. Από εκεί και πέρα η πολιτική ηγεσία ας λαμβάνει τις αποφάσεις που αυτή επιθυμεί.
