Νέες εκδόσεις:

Κιμουρτζής, Παναγιώτης - Μανδυλαρά, Άννα - Μπουμπάρης, Νικόλαος (2021). Ιστορία, μια καλή τέχνη. Κείμενα αφιερωμένα στον Γ.Β. Δερτιλή. Αθήνα: Ασίνη

Ανδρούσου, Αλεξάνδρα - Τσάφος, Βασίλης (2021). Επιστήμες της Εκπαίδευσης: ένα δυναμικό διεπιστημονικό πεδίο. Αθήνα: Gutenberg

Λιάκος, Αντώνης (επιμέλεια) (2021). 1821. Διακόσια χρόνια ιστορίας. Η δημοκρατική παράδοση. 14+1 κείμενα. Αθήνα: Θεμέλιο

Λάζου, Βασιλική (2021). Γυναίκες και Επανάσταση. 1821. Από τον οθωμανικό κόσμο στο ελεύθερο ελληνικό κράτος. Αθήνα: Διόπτρα

Κρεμμυδάς, Βασίλης (2021). Το Εικοσιένα, μύθοι και πραγματικότητες. Επιλογή άρθρων, επιφυλλίδων και ομιλιών. Αθήνα: Καλλιγράφος

Ρέππας, Χρήστος (2021). Διαφωτισμός και Επανάσταση. Η ριζοσπαστική ιδεολογία της Ελληνικής Νομαρχίας. Αθήνα: ΚΨΜ

Hering, Gunnar (2021). Ο Αγώνας των Ελλήνων για την Ανεξαρτησία και ο Φιλελληνισμός, μτφρ. Αγαθοκλής Αζέλης. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

On line για το ‘21:

Αφιερώματα των ΑΣΚΙ στο ‘21. Αριστερά και 1821. Μια ψηφιακή και σύνθετη σχέση (soundcloud ΑΣΚΙ). Φουστανέλες, χλαμύδες και άλλες ιστορίες για τη συγκρότηση του εθνικού παρελθόντος (soundcloud ΑΣΚΙ).

Το 1821 στο ΕΛΙΑ

Βιντεοσκοπημένες οι εργασίες του συνεδρίου «Ελληνική Επανάσταση, Εκπαίδευση και Συλλογική Μνήμη». Μέρος 1, Μέρος 2, (Πάντειο Πανεπιστήμιο, 18-19 Φεβρουαρίου 2021).

Το 1821 στο Ε.Κ.Π.Α. «Η Ελληνική Επανάσταση στην Εποχή των Επαναστάσεων (1776-1848). Επαναξιολογήσεις και Συγκρίσεις», 12/3, 13/3.

«Σκέψεις πάνω στο 1821» με τον Μαρκ Μαζάουερ. O διακεκριμένος βρετανός ιστορικός μιλάει για το υπό έκδοση βιβλίο του. Άρθρο στην Καθημερινή, 6/3/2021.

Συνέντευξη του Αντώνη Λιάκου για τους εορτασμούς της Επανάστασης του ‘21.

Για το Ολοκαύτωμα:

Στη Γωνιά των Εκπαιδευτικών του ανανεωμένου ιστότοπου του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος (Αθήνα)

«15 Μαρτίου 1943: Ποτέ ξανά!» video του Δήμου Θεσσαλονίκης προς τιμήν των Ελλήνων Εβραίων θυμάτων του Ολοκαυτώματος

Ημερίδες - Συνέδρια:

«Η Ελληνική Επανάσταση στην Εποχή των Επαναστάσεων (1776-1848). Επαναξιολογήσεις και Συγκρίσεις» https://2021.uoa.gr/

Εκπαιδευτικά προγράμματα:

Για σχολεία από το Μουσείο Σχολικής Ζωής & Εκπαίδευσης

Το Πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα»

Το Πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» (MOG) απαντά στις κατηγορίες σε ελληνικά ΜΜΕ και στο Διαδίκτυο

Διεθνείς τοποθετήσεις:

School History Textbooks in the 21st Century

March is Women’s History Month

Historical Thinking and Early Years children: How archaeology and archaeological sources can guide the introduction of historical reasoning

Fake News, Conspiracy Theories and Textbooks

Δράσεις Ιστορικής Αντιλογίας για την Επανάσταση του 1821

Οι «Δράσεις Ιστορικής Αντιλογίας για την Επανάσταση του 1821» είναι ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που σχεδιάστηκε από το Ίδρυμα Λαμπράκη σε συνεργασία με τον Όμιλο για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε.) και το Ινστιτούτο Ρητορικών και Επικοινωνιακών Σπουδών Ελλάδας (Ι.Ρ.Ε.Σ.Ε.), προκειμένου να υλοποιηθεί στο πλαίσιο της «Πρωτοβουλίας 1821-2021» (Έγκριση Υ.ΠΑΙ.Θ.-Ι.Ε.Π.: Φ.1/ΔΝ/56179/171336/Δ7/17-12-2020).

Αντικείμενο του εκπαιδευτικού προγράμματος είναι η σε βάθος διαπραγμάτευση ιστορικών ζητημάτων που συνδέονται με τις αφηγήσεις για την Επανάσταση του 1821 και θίγονται στον δημόσιο λόγο με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την έναρξή της. Απευθύνεται σε σχολεία της πρωτοβάθμιας (τάξεις Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού) και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Γυμνάσια και Λύκεια). Προβλέπει την υλοποίηση οργανωμένων εκπαιδευτικών δράσεων ιστορικής αντιλογίας-επιχειρηματολογίας (debates) βασισμένων σε ιστορικά τεκμήρια, πολυπρισματικές πηγές και επιστημονικές ερμηνείες, καθώς και στην αξιοποίηση τεχνικών της ρητορικής στην εκπαίδευση.

Βασικός σκοπός του εκπαιδευτικού προγράμματος είναι η καλλιέργεια της κριτικής ιστορικής σκέψης και της δημοκρατικής συνείδησης των μαθητών-τριών, μέσα από τη συμμετοχή τους σε οργανωμένες δράσεις ιστορικής αντιλογίας (ό.π.). Ειδικότερα, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα επιδιώκει:

• την εξοικείωση με τη συγκρότηση ιστορικών επιχειρημάτων μέσα από την αξιοποίηση στοιχείων που αντλούνται από ιστορικές πηγές·
• την άσκηση στην άρθρωση δομημένου δημόσιου λόγου κατά τη διεξαγωγή δημοκρατικού διαλόγου·
• τη διερεύνηση διαφορετικών οπτικών, που προέρχονται από έγκυρες ιστορικές αφηγήσεις σε συνδυασμό με την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης·
• την κριτική προσέγγιση ιστορικών κειμένων και πληροφοριών που διακινούνται στον δημόσιο χώρο και στο διαδίκτυο και αναφέρονται στην Επανάσταση του 1821·
• την εξοικείωση με την αναζήτηση, επεξεργασία, διασταύρωση, αξιολόγηση και αξιοποίηση ιστορικών τεκμηρίων μέσα από ιστορικές πηγές·
• την ανάπτυξη δεξιοτήτων αποτελεσματικής επικοινωνίας κάτω από ποικίλες συνθήκες για την επίλυση προβλημάτων στο σχολείο και την κοινότητα, με αποφυγή, όμως, του τυποποιημένου λόγου και της «ξύλινης» γλώσσας·
• τη διατύπωση, εκ μέρους των μαθητών-τριών, προσωπικού λόγου στον δημόσιο χώρο, με την παράλληλη συνειδητοποίηση της ευθύνης και των δυνατοτήτων που έχουν οι ίδιοι-ίδιες να συμβάλουν στην εξέλιξη της κοινωνίας μέσα από την ενδυνάμωση της δημοκρατικής κουλτούρας και συνείδησης.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σχεδιάστηκε με αφορμή την επέτειο για τα 200 χρόνια της Επανάστασης του 1821, ωστόσο, μπορεί να αξιοποιηθεί τόσο στο πλαίσιο της διδασκαλίας της Ιστορίας, της Γλώσσας, ή/και άλλων διακριτών γνωστικών αντικειμένων του ωρολογίου σχολικού προγράμματος, όσο και με διάχυση σε ποικίλες διαστάσεις της σχολικής ζωής, όπως εορτασμούς ιστορικών ή/και τοπικών επετείων και υλοποίηση προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων σε συνθήκες φυσικής ή ψηφιακής αλληλεπίδρασης. Το πρόγραμμα δεν έχει διαγωνιστικό χαρακτήρα, αλλά αξιοποιεί τις τεχνικές των εκπαιδευτικών αντιλογιών (debates), προκειμένου να αναπτυχθεί περαιτέρω προβληματισμός και ουσιαστική συζήτηση σχετικά με τα κυρίαρχα ιστορικά αφηγήματα για την Επανάσταση του 1821. Παρέχεται δωρεάν ασφαλής ψηφιακή πλατφόρμα τύπου moodle από το Ίδρυμα Λαμπράκη (https://epimorfosi.e-paideia.org/) αποκλειστικά για χρήση από τους εκπαιδευτικούς των σχολείων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα με κωδικούς πρόσβασης. Στην πλατφόρμα υπάρχει αναρτημένος πλήρης Οδηγός για τον εκπαιδευτικό (με σκοποθεσία, παρουσίαση μεθοδολογικής προσέγγισης πηγών και μοντέλων αντιλογίας-επιχειρηματολογίας, με διαφορετικό περιεχόμενο για την Α/θμια και την Β/θμια εκπαίδευση, προτεινόμενα θέματα ιστορικής αντιλογίας για την Επανάσταση του 1821 με φακέλους υποστηρικτικού υλικού από πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές, βίντεο προσομοίωσης ιστορικών αντιλογιών σε πλατφόρμα Zoom, βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη, ενώ για τη συνοπτική αποτίμηση του όλου εγχειρήματος αρκεί η ανάρτηση των αρχείων (σε word, pdf ή jpg) ή υπερσυνδέσμων στο αντίστοιχο πεδίο της πλατφόρμας. Η διάρκεια μιας δράσης Ιστορικής Αντιλογίας μπορεί να κυμαίνεται από 4 διδακτικές ώρες έως ένα ολόκληρο σχολικό έτος με τη μορφή πολιτιστικού προγράμματος. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα έχει προβλεφθεί και προσαρμοστεί κατάλληλα, ώστε να μπορεί να υλοποιηθεί τόσο σε συνθήκες φυσικής τάξης όσο και αποκλειστικά ή εναλλακτικά σε ψηφιακό περιβάλλον, με την αξιοποίηση των προτεινόμενων από το Υ.ΠΑΙ.Θ. ψηφιακών μέσων και εργαλείων (webex, zoom, κ.ά.), σε συνδυασμό με την παρεχόμενη υποστηρικτική πλατφόρμα moodle που προαναφέρθηκε.

Η υλοποίηση των Δράσεων Ιστορικής Αντιλογίας για την Επανάσταση του 1821 προβλέπεται να γίνει σε τρεις φάσεις:

1. Φάση Α΄. Πριν την υλοποίηση της Ιστορικής Αντιλογίας: προετοιμασία των μαθητών, ένταξη στο ιστορικό πλαίσιο, επιλογή του θέματος ιστορικής αντιλογίας, επεξεργασία των προτεινόμενων ιστορικών πηγών (πρωτογενών και δευτερογενών), χαρτογράφηση αξόνων επιχειρηματολογίας, εξοικείωση με τους κανόνες και τη δομή του μοντέλου επιχειρηματολογίας που αποτελεί παραλλαγή αντιλογιών τύπου panel (panel debates).
2. Φάση Β΄. Υλοποίηση της Ιστορικής Αντιλογίας με βάση τα προτεινόμενα μοντέλα.
3. Φάση Γ΄. Αποτίμηση-αναστοχασμός της Δράσης Ιστορικής Αντιλογίας.

Με την έγκριση του εκπαιδευτικού προγράμματος από το Υ.ΠΑΙ.Θ. υλοποιήθηκε εξ αποστάσεως επιμόρφωση, διάρκειας 12 διδακτικών ωρών, για τους εκπαιδευτικούς των σχολείων που δήλωσαν συμμετοχή κατά την τρέχουσα σχολική χρονιά 2020-2021. Η επιμόρφωση, από τους συγγραφείς και την επιστημονική ομάδα, περιελάμβανε: θεωρητικό μέρος, εργαστήρια προσομοίωσης (workshops) και επιμορφώσεις στο ιστορικό υλικό, ανά θεματική ενότητα.

Στη φετινή (2020-2021) πρώτη –πιλοτική– εφαρμογή του προγράμματος των Δράσεων Ιστορικής Αντιλογίας συμμετέχουν, από όλη την Ελλάδα, συνολικά 90 εκπαιδευτικοί από 26 σχολικές μονάδες της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (τάξεις Ε΄ και Στ΄) και 40 της δευτεροβάθμιας.

Επιτροπή σχεδιασμού και υλοποίησης εκπαιδευτικού προγράμματος – Δημιουργίας Εκπαιδευτικού Υλικού:

• Σεβαστή-Σοφία Ανθοπούλου, Εμπειρογνώμων της Εκπαίδευσης, Γενική Διευθύντρια Ιδρύματος Λαμπράκη, Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του Προγράμματος.
• Ιωάννα Δεκατρή, Επιστημονική Υπεύθυνη του προγράμματος, Αντιπρόεδρος Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε.), Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων της Γ΄ Δ.Δ.Ε. Αθήνας.
• Βασιλική Σακκά, Πρόεδρος Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε), τ. Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου ΠΕ02, 3ου ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Αττικής.
• Φωτεινή Εγγλέζου, Πρόεδρος Ινστιτούτου Ρητορικών & Επικοινωνιακών Σπουδών Ελλάδας (Ι.Ρ.Ε.Σ.Ε.), Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου ΠΕ70 του 6ου ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Αττικής.
• Δημήτρης Βασιλείου, Ιστορικός, Αν. Μέλος Δ.Σ. του Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε), Υποδιευθυντής Πρότυπου ΓΕ.Λ. Αγ. Αναργύρων.
• Καλλιόπη Κύρδη, Εκπαιδευτικός ΠΕ70 - Νομικός, Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων Δ.Π.Ε. Α΄ Αθήνας.
• Χρυσούλα Κουράκη, Εκπαιδευτικός ΠΕ70, Μέλος Ινστιτούτου Ρητορικών & Επικοινωνιακών Σπουδών Ελλάδας (Ι.Ρ.Ε.Σ.Ε.), Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων Δ.Π.Ε. Ανατ. Αττικής, Δρ. Λογοτεχνίας.
• Τριαντάφυλλος Πετρίδης, Ιστορικός, Μέλος Δ.Σ. του Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε.), Διευθυντής 3ου ΓΕ.Λ. Καλλιθέας.
• Μαρία Φραγκουλάκη, Φιλόλογος, Γραμματέας Δ.Σ. Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε.), Εκπαιδευτικός 2ου ΓΕ.Λ. Καματερού.
• Ελένη Πατσιατζή, Φιλόλογος-Ιστορικός, Μέλος Δ.Σ. Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε.), Εκπαιδευτικός 1ου ΓΕ.Λ. Δραπετσώνας.
• Παναγιώτης Γατσωτής, Ιστορικός, Συντονιστής Εκπαιδευτικού Έργου ΠΕ02 του 1ου ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Αττικής, μέλος του Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε).
• Στυλιανή Καλλέ, Εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΠΕ70), Δρ. Διδακτικής της Ιστορίας, Μέλος του Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε.).
• Κωνσταντίνα Ανδριανοπούλου, Ιστορικός, ιδρυτικό μέλος του Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε), Εκπαιδευτικός Γυμνασίου – ΓΕ.Λ. Σχολής Μωραΐτη.
• Διαχείριση προγράμματος: Μαρία Ξανθοπούλου, Project Manager και Επιστημονική Συνεργάτις του Ιδρύματος Λαμπράκη

(Φωτογραφία από την υπαίθρια έκθεση για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση «Η Ιστορία έχει πρόσωπο»)