Μια από τις 'καλές' συνήθειες των περισσότερων γραμματιζούμενων, που ασχολούνται με την εκπαίδευση, είναι να ψάχνουν να βρουν κάτι 'στραβό', πραγματικό ή όχι, στα βιβλία που χρησιμοποιούν οι μαθητές κι ύστερα να καταδικάζουν το σύνολο των βιβλίων. Τα βιβλία με τα οποία συνήθως καταπιάνονται είναι τα σχετικά με τη Γλώσσα και την Ιστορία, μια που, όπως είναι γνωστό, όλοι οι Έλληνες πιστεύουν πως είναι ειδικοί όχι μόνο σ’ αυτά τα δυο αντικείμενα, αλλά και στην παιδαγωγική φιλοσοφία και μεθοδολογία, την οποία οφείλουν ν’ ακολουθούν οι συγγραφείς των βιβλίων, που προορίζονται για τους μαθητές! Με τον ‘ντόρο’ βέβαια που γίνεται δημιουργείται σιγά-σιγά η αντίληψη πως τα βιβλία πρέπει ν’ αντικατασταθούν, αναθέτοντας τη συγγραφή τους σε τάχα μου ειδικούς, δηλ. σε ‘ημέτερους’, κι όχι επιλέγοντας με διαγωνισμό το καταλληλότερο βιβλίο, όπως έγινε με τα σημερινά βιβλία Δημοτικού και Γυμνασίου. Ελάχιστα επαινετικά έχουν δημοσιευτεί όχι μόνο για τα τωρινά βιβλία, αλλά και για τα προηγούμενα, αφού η κατάκριση και εύκολη είναι και δίνει κύρος, ενώ η εποικοδομητική κριτική θέλει δουλειά. Προσωπικά όμως δεν μπορώ να μην πω τον καλό λόγο για δυο βιβλία που έχουν στα χέρια τους από το Σεπτέμβριο του 2008 οι μαθητές του Γυμνασίου, το «Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας για Α, Β, Γ Γυμνασίου» και το « Ερμηνευτικό λεξικό της νέας ελληνικής Α, Β, Γ, Γυμνασίου».
Οι νεοέλληνες κρατούν μια ‘περίεργη’, θα έλεγα, στάση απέναντι στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Από τη μια στέκονται με ιερό σεβασμό και δέος απέναντί της κι από την άλλη την αγνοούν εντελώς. Αν κάποιοι την κατέχουν, αυτό οφείλεται στους ίδιους, είναι προσωπικό τους αγώνισμα κι όχι του σχολείου. Απόδειξη ότι απλά το μάθημα γίνεται για να γίνεται κι όχι να μαθαίνουν οι μαθητές είναι το γεγονός ότι μέχρι το 2008 ούτε το Υπουργείο ούτε κανένας άλλος δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας ενδιαφέρθηκε ποτέ να εκδώσει ένα εύχρηστο λεξικό της αρχαίας γλώσσας κατάλληλο για μαθητές, αλλά και εραστές της αρχαίας, αν και δε φαίνεται να υπάρχουν πολλοί τέτοιοι. Αλλιώς οι διάφοροι εκδότες θα είχαν καλύψει την ανάγκη, οι οποίοι βέβαια κατακλύζουν την αγορά με καταλόγους ανωμάλων ρημάτων και παντός είδους φυλλάδες για τις ανάγκες των μαθητών.
Όμως όποιος προσπαθεί να μάθει μια γλώσσα χωρίς να’ χει δίπλα του ένα χρηστικό λεξικό δεν πρόκειται να καταφέρει τίποτα. Γι’ αυτό και θέλω να επαινέσω πρώτα το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, που ανέλαβε την πρωτοβουλία να εφοδιάσει τους μαθητές με τα δυο λεξικά, ένα της αρχαίας κι ένα της νέας ελληνικής, κάτι που γίνεται για πρώτη φορά από τότε που δημιουργήθηκε το νεοελληνικό κράτος, κι ύστερα τους συγγραφείς που ανέλαβαν την υλοποίηση του έργου. Η εργασία μάλιστα των συγγραφέων του λεξικού της ΑΕ ήταν πολύ δύσκολη, αφού δεν υπήρχε καμιά προηγούμενη, πάνω στην οποία να στηριχτούν. Πρόκειται ουσιαστικά για άθλο, αφού οι ίδιοι, μια που δεν είχε ξαναγίνει μια ανάλογη εργασία, ήταν υποχρεωμένοι να θέσουν τα κριτήρια, να επιλέξουν τις λέξεις και τα ερμηνεύματα κλπ., ώστε το λεξικό να είναι κατάλληλο για αρχάριους μαθητές. Το αποτέλεσμα είναι θετικό. Όσες επιμέρους ενστάσεις κι αν έχει κανείς, αυτές δε μειώνουν στο ελάχιστο το εγχείρημα. Έχω μάλιστα τη γνώμη ότι το λεξικό σε μικρότερο σχήμα θα πρέπει να διατεθεί και στο εμπόριο για τους φιλομαθείς. Το επόμενο ασφαλώς βήμα θα πρέπει να είναι η έκδοση ενός λεξικού Νέας-Αρχαίας ελληνικής.
Οι συγγραφείς του δεύτερου λεξικού, του νεοελληνικού, φαίνεται να είχαν ευκολότερο έργο, μια που είχαν στη διάθεσή τους πάρα πολλά αξιόλογα λεξικά, που κυκλοφόρησαν τα τελευταία χρόνια. Όμως είχαν το δύσκολο έργο να επιλέξουν τις λέξεις εκείνες που θα περιέχονται σ’ ένα λεξικό κατάλληλο να το χρησιμοποιούν μαθητές του Γυμνασίου. Κι όσο κι αν ο καθένας θα μπορούσε να βρει ψεγάδια στο λεξικό, δεν παύει η ίδια η έκδοσή του ν’ αποτελεί μια πρωτοποριακή ενέργεια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
