Σχόλια για το Λύκειο

1. Ο διάλογος
Η πρόταση για έναρξη διαλόγου με θέμα τον τρόπο μετάβασης από το Λύκειο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αποσκοπούσε στην εκτόνωση του φορτισμένου κλίματος περί τα εκπαιδευτικά θέματα. Η προβολή ενός δημοφιλούς θέματος, του τρόπου απόκτησης τίτλων {κύρια κοινωνική επιδίωξη}θα αποπροσανατόλιζε την προσοχή από το σοβαρό πρόβλημα της κατάστασης του εκπαιδευτικού μας συστήματος σε όλα τα επίπεδα. Το γεγονός ότι εκ των υστέρων προστέθηκε ως θέμα και το ίδιο το Λύκειο δεν αναιρεί την αρχική πρόθεση, που παραμένει η ίδια.
Ο διάλογος, με κάποια μορφή, διεξάγεται. Από τα όσα μέχρι τώρα έχουν γραφεί και ακουστεί φαίνεται ότι ,ως προς το θέμα του Λυκείου, οδηγεί σε σχήματα και περιεχόμενο όμοια με εκείνα του μέσου του προηγούμενου αιώνα, που, με τις σημερινές συνθήκες, είναι πολύ πιο ακατάλληλα και επικίνδυνα τώρα. Με την πεποίθηση αυτή θεωρώ αναγκαίο να διατυπώσω τα σχόλια ,που ακολουθούν παρά τις επιφυλάξεις μου για τη σκοπιμότητα του διαλόγου.

2. Η δομή και οι στόχοι του συστήματος στη λυκειακή βαθμίδα.
Όσες απόψεις έχουν διατυπωθεί μέχρι σήμερα αναφέρονται, αμέσως ή εμμέσως, σε ένα δυαδικό σύστημα, Γενικό Λύκειο και κάποιο {με ποικίλες ονομασίες} επαγγελματικό-τεχνικό σχολείο.
Ως προς τους στόχους, πέρα από τους αυτονόητους {δημιουργία υπεύθυνου πολίτη κριτικά σκεπτόμενου κλπ} δεν έχουν ακουστεί, μέχρι τώρα τουλάχιστον {Γ. Μπαμπινιώτης ΒΗΜΑ ΙΔΕΩΝ 6.3.2009}, οι έννοιες της ανάπτυξης πρωτοβουλίας, της ανάληψης ευθυνών, της παραγωγής, της λήψης αποφάσεων, της επιχειρηματικότητας, της αποτελεσματικότητας. Απλώς διατυπώνεται με κάποια ασάφεια η σύνδεση με την παραγωγή, η οποία «ανατίθεται» στο επαγγελματικό σχολείο. Έτσι για το «καλό» Γενικό Λύκειο επιφυλάσσεται η αποστολή της δημιουργίας πολιτών ξένων προς την παραγωγική διαδικασία, περισσότερο καταλλήλων ως υποψηφίων δημοσίων υπαλλήλων.

3. Τα κοινωνικά, πολιτιστικά και εκπαιδευτικά δεδομένα
Α. Τις τελευταίες δεκαετίες δημιουργήθηκαν στη χώρα μας, και ευρύτερα, νέα δεδομένα, τα οποία πρέπει να ληφθούν υπ όψιν
-Με τις πολιτικές αλλαγές στις γειτονικές χώρες και τη συνακόλουθη διεύρυνση του γεωπολιτικού μας χώρου .έχει διαμορφωθεί μια νέα πραγματικότητα, κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική.
-Η νέα σύνθεση του κοινωνικού συνόλου και του μαθητικού πληθυσμού, με την εισροή οικονομικών μεταναστών, δημιουργεί τον κίνδυνο ταξικών διακρίσεων στα σχολεία μας

Β. Πρόσφατες έρευνες αναφέρονται σε κινδύνους, που μπορεί να προκύπτουν από ένα δυαδικό σύστημα. Αναφέρει κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Όπως προκύπτει από τα περισσότερα στοιχεία της έρευνας, τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, τα οποία χωρίζουν τους μαθητές σε κατευθύνσεις από μικρή ηλικία, επιτείνουν τις συνέπειες του κοινωνικοοικονομικού υποβάθρου στο μορφωτικό επίπεδο και δεν αυξάνουν την αποδοτικότητα μακροπρόθεσμα».

Γ. Από την άποψη της δυνατότητας απασχόλησης διαπιστώνεται όλο και ευρύτερα ότι έχουν περισσότερες δυνατότητες απασχόλησης και επαγγελματικής ανέλιξης όσοι έχουν ολοκληρωμένη μόρφωση.
Η εμμονή, επομένως στο δυαδικό σύστημα, με αναβίωση σχημάτων του 1950 και 60, ενέχει τον ορατό κίνδυνο της διαιώνισης του υπάρχοντος συστήματος και της μετεξέλιξής του σε ταξικό , αποκομμένο από την σημερινή πραγματικότητα. Η κατάσταση αυτή, με νοητές διαχωριστικές γραμμές, κοινωνικής υφής, μεταξύ Γενικού Λυκείου και επαγγελματικού σχολείου μπορεί πολύ σύντομα να οδηγήσει, ή να ενισχύσει ανεξέλεγκτες καταστάσεις Ο εξωραϊσμός του επαγγελματικού σχολείου του τύπου «τεχνολογικό λύκειο» θα έχει την ίδια {κακή} τύχη με το «τεχνικό λύκειο» του 1978, που αργότερα «μεταρρυθμίστηκε» σε ΕΠΑΛ και σήμερα έχει εξελιχθεί σε σχολείο δεύτερης επιλογής, για παιδιά οικονομικών μεταναστών και άλλα που αναγκαστικά καταφεύγουν σε αυτό.

4. Μια άλλη δομή Λυκείου.
Η κοινωνία είναι ώριμη να δεχτεί την αρχή της γενικής ολοκληρωμένης παιδείας με διεύρυνση του περιεχομένου της που θα περιλαμβάνει και θα βασίζεται στα πεδία γλώσσα-έκφραση-επικοινωνία, αριθμητική-αίσθηση χώρου, οικονομία, τεχνολογία-παραγωγή-πληροφορική. Με αυτή τη βάση η διαμόρφωση του ολοκληρωμένου πολίτη απαιτεί άλλη δομή σχολείου, την ενιαία, άλλο περιεχόμενο, άλλο τρόπο δουλειάς στο σχολείο.
Εφόσον οι οργανωμένες ομάδες {κόμματα, συνδικαλιστικές παρατάξεις, άλλοι κοινωνικοί φορείς}, που αμέσως ή εμμέσως μετέχουν στο διάλογο, διαχωρίσουν τις επαγγελματικές επιδιώξεις τους από τους εκπαιδευτικούς στόχους {και υπάρχουν δείγματα τέτοιας ωριμότητας}, θα γίνει εφικτό να βρεθεί η κατάλληλη λύση.