19-03-2021
Μετά από πρόταση της Εταιρείας Συγγραφέων, που το 1998 γιόρτασε για πρώτη φορά την Ημέρα Ποίησης, η UNESCO έναν χρόνο αργότερα ανακήρυξε ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης την 21η Μαρτίου, που συμπίπτει με την εαρινή ισημερία. Η ποίηση δεν τιμάται συχνά ίσως επειδή μεγαλώνει ολοένα το χάσμα ανάμεσα στο ποιητικό έργο και στην κοινωνία που είναι υποταγμένη στις υλικές ανάγκες - χάσμα που ο ποιητής δεν το θέλησε, αλλά το αποδέχθηκε. Το ίδιο θα ίσχυε και για τον επιστήμονα, αν δεν υπήρχαν οι πρακτικές εφαρμογές της επιστήμης.
Φέτος, η ημέρα ποίησης συμπίπτει με την επέτειο του εορτασμού των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση (1821-2021) και γι’αυτό και θα ήθελα ν’ αναφερθώ στο βιβλίο του Ηλία Γκρη: «Σπαθιά και μετερίζια. Το εικοσιένα και η ποίησή του», εκδόσεις Διαπολιτισμός (Πάτρα, 2021). Πρόκειται για ένα δοκίμιο στο οποίο ανιχνεύονται στίχοι και ποιήματα της νεοελληνικής ποίησης που σχετίζονται με το 1821. Το’ 21 με το Μεσολλόγι του, τη Χίο, την Κάσο αλλά και τόσους άλλους μαρτυρικούς τόπους, όπως τα Δερβενάκια και το Χάνι της Γραβιάς, αποτελεί πηγή έμπνευσης τόσο για τους λαϊκούς ποιητές όσο και για τους εκπροσώπους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, όπως ο Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833). Στο ποίημά του ο «Τυρταίος» χαρακτηριστικά αναφέρει:
«Όστις ορέγεται καλήν να κατορθώση πράξιν
περί πατρίδος πολεμών, φίλοι, στην πρώτην τάξιν
νεκρός ας πέση πληγωθείς ως ήρωας ανδρείος
μη υποφέρων να γενή δούλος άλλων αχρείος…
Φανερώνεται έτσι πώς το ’21 μετουσιώθηκε σε ποίηση, τόσο στο δημοτικό τραγούδι με τα Κλέφτικα όσο και στην ποίηση του Διονυσίου Σολωμού και του Κάλβου. Διασταυρώνονται και συνομιλούν, λοιπόν, στο δοκίμιο του Γκρης ονόματα απ΄όλες τις γενιές της ελληνικής ποίησης μέχρι τις μέρες μας με ποικίλα δείγματα νεωτερικής ποίησης. Θα αναφερθώ ενδεικτικά στον Λευτέρη Πούλιο (Αθήνα, 1944) που στο ποίημά του: «Οι ποιητές μας» γράφει:
Ο αριστοκράτης Σολωμός
δεν έμοιαζε καθόλου
με τον καρμπονάρο Κάλβο.
(…)
Κι οι δυο τους λαμπρές ελπίδες της πατρίδας.
Κι οι δυο τους δεινοί υμνητές της λευτεριάς
με στίχους μπαρουτόβολα, σπαθιά και μετερίζια (…).
Τέλος, για να ευοδωθεί η αναλογία του Οράτιου, "ut pictura poesis", ας θυμηθούμε τη ρήση του ζωγράφου Ευγένιου Ντελακρουά, που ύμνησε την εξέγερση των Ελλήνων ότι: "Δεν υπάρχει τέχνη χωρίς ποίηση". Η ποίηση μέσα στην ταχεία εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας τίθεται σε αισθητική αντιπαράθεση με κάθε είδος τέχνης: οπτικοποιημένη ή εικονογραφημένη εκπέμπει σήματα και συμβολισμούς. Άλλοτε στηρίζει ή εναρμονίζεται με την εμμονή των εικόνων.
