Η δημιουργία του «εθνικού» λόγου: Η ιστορική διάσταση γλωσσολογικών ιδεολογιών

Θεόδωρος Μαρκόπουλος

Μου δίνει ιδιαίτερη χαρά να συμμετέχω στην παρουσίαση του βιβλίου του συναδέλφου και φίλου μου Αργύρη Αρχάκη. Η χαρά αυτή δεν πηγάζει μόνο από την ικανοποίηση που αντλεί κανείς διαβάζοντας το συγκεκριμένο βιβλίο και βλέποντας τις επιστημονικές του αρετές, αλλά κυρίως από μία αντίληψη που είναι διαρκώς παρούσα και δηλώνεται ξεκάθαρα και στο έργο, ότι η ενασχόληση με τα γλωσσικά πράγματα είναι μία πολιτική πράξη, με ποικίλες ιδεολογικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Αυτό γίνεται ιδιαίτερα εμφανές όταν η γλωσσολογική ενασχόληση αποκτά μία διαχρονική οπτική και αποκαλύπτει ότι η κατεστημένη γλωσσική ιδεολογία του νεοελληνικού κράτους, η ιδεολογία του «εθνικού» λόγου, δεν είναι ένα σύγχρονο δημιούργημα, αλλά όπως τονίζεται στο βιβλίο, έρχεται ως συνέχεια μίας διαχρονικής «εθνικής» γλωσσικής πολιτικής.

Ουσιαστικά, αυτό που ο Αρχάκης τονίζει ευθύς εξαρχής (2020: 27-79), είναι ότι, με βάση τα χαρακτηριστικά αυτού του κυρίαρχου «εθνικού» λόγου, δηλαδή την -φαντασιακή- εθνική και γλωσσική ομοιογένεια και, κατά συνέπεια, τη διαρκή προσπάθεια για ομογενοποίηση του οποιουδήποτε Άλλου, σε συνδυασμό με μία αντίληψη περί «διαχρονικού» έθνους που συνοδεύεται από μία συγκεκριμένη και ενιαία διαχρονική γλώσσα (στη προκειμένη περίπτωση, την Ελληνική), μπορεί να διατυπωθεί και αντιπαρατεθεί ένα άλλος λόγος, «μετα-εθνικός», ο οποίος θα προτάσσει την υβριδικότητα και τις ρευστές (κοινωνικές και άλλες) ταυτότητες, την ποικιλομορφία και την πολυγλωσσία απέναντι στην «εθνική» και γλωσσική ομοιογένεια.

Ο Θεόδωρος Μαρκόπουλος είναι Επίκουρος Καθηγητής διαχρονικής μελέτης της ελληνικής γλώσσας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών.

Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση, ολική, μερική ή περιληπτική αναπαραγωγή, η κατά παράφραση ή διασκευή των κειμένων που περιέχονται στο τεύχος με οποιονδήποτε τρόπο (ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο), χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη.