[28/3/2023]
IN MEMORIAM
Μετά την αδόκητη απώλεια του αγαπητού μας δασκάλου, εκλεκτού φιλολόγου, συγγραφέα, επίτιμου συμβούλου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και κυρίως συνιδρυτή, Διευθυντή, Συμβούλου Έκδοσης του περιοδικού Νέα Παιδεία Κώστα Μπαλάσκα όλοι χρησιμοποιήσαμε τη φράση «γίναμε φτωχότεροι». Προσωπικά θα χρησιμοποιώ τώρα και στο μέλλον τη φράση «είμαστε πλουσιότεροι» χάρη στην πνευματική και ηθική κληρονομιά του αγαπημένου μας Κώστα.
Ο Κώστας Μπαλάσκας είναι ένα εμβληματικό πρόσωπο, που σημάδεψε με το έργο και τη στάση ζωής του τις εξελίξεις στον χώρο της εκπαίδευσης την περίοδο της Μεταπολίτευσης, αλλά και τις εκπαιδευτικές διαδρομές όλων όσοι συναντήθηκαν μαζί του. Η ζωή του Κώστα Μπαλάσκα αποτελεί ένα μοναδικό γοητευτικό ταξίδι αγώνα και αγωνίας για την παιδεία. Παιδί φτωχής προσφυγικής οικογένειας, γεννιέται στην Αθήνα το 1939, θα τελειώσει την Ευαγγελική Σχολή και συνειδητά θα σπουδάσει φιλολογία φοιτώντας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και, αργότερα, θα ολοκληρώσει τις ακαδημαϊκές του σπουδές στη Γαλλία, όπου θα λάβει το διδακτορικό του τίτλο. Από το 1964 με τον διορισμό του στην Κέρκυρα αρχίζει το μακρινό, δύσκολο αλλά όμορφο ταξίδι στον χώρο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Θα διέλθει από πολλές θέσεις της εκπαιδευτικής ιεραρχίας, όπως από τη θέση του διευθυντή σχολείου, θα υπηρετήσει επί χρόνια με σοβαρότητα και συνέπεια τον νέο θεσμό του σχολικού συμβούλου και θα ολοκληρώσει τη θητεία του στη δημόσια εκπαίδευση από τη θέση του Συμβούλου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
Αυτή τη μακρά περίοδο θα διευθύνει και θα διδάξει σε ποικίλους επιμορφωτικούς φορείς της εκπαίδευσης, όπου θα ανταμωθεί και θα συνεργαστεί με πολλούς φωτισμένους φιλολόγους και εκπαιδευτικούς της περιόδου αυτής. Τρία σημεία -σταθμούς στην εκπαιδευτική του διαδρομή, μεταξύ πολλών άλλων, αξίζει να υπενθυμίσουμε. Πρώτο και σημαντικότερο, τη συμμετοχή στην ομάδα συγγραφής των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, που αποτέλεσαν τομή στην ιστορία του μαθήματος των Νέων Ελληνικών. Δεύτερον, τη συμμετοχή του στην Ομάδα Εργασίας για το Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο και τα Μουσικά σχολεία, τις πιο πρωτοποριακές μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί τη μεταπολιτευτική περίοδο. Τρίτον αλλά εξίσου σημαντικό, τον συντονισμό στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (1998-2000) της σύνταξης των νέων προγραμμάτων σπουδών και της συγγραφής των νέων βιβλίων για τα φιλολογικά μαθήματα στο Γυμνάσιο, το Λύκειο και την Τεχνική Εκπαίδευση.
Παράλληλα, στην ίδια χρονική διαδρομή, δεν παρέμεινε εγκλωβισμένος στη διοικητική γραφειοκρατία, αλλά δραστηριοποιήθηκε στη δημόσια σφαίρα προς δύο κατευθύνσεις. Καταρχάς, προς την ίδρυση και λειτουργία νέων επιστημονικών ενώσεων. Θα συνεργαστεί με τον αείμνηστο Κ. Ν. Παπανικολάου για την ίδρυση της ΝΕΑΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ και την έκδοση του περιοδικού, ενώ θα διατελέσει και πρόεδρος της Ένωσης για πολλά χρόνια. Θα είναι ιδρυτικό μέλος και ο πρώτος πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων. Παράλληλα, θα συμμετέχει ενεργά αλλά και κριτικά στον εκπαιδευτικό συνδικαλισμό ενισχύοντας επιστημονικά τις δράσεις και τα έντυπα της ΟΛΜΕ. Η σημαντικότερη όμως συνεισφορά και παρακαταθήκη του είναι το επιστημονικό-συγγραφικό έργο. Πλήθος κειμένων δημοσιευμένων σε τόμους συνεδρίων, τεύχη ποικίλων περιοδικών, εφημερίδες και άλλα έντυπα. Τα βιβλία που έχει συγγράψει για θέματα λογοτεχνίας και παιδείας αποτελούν έως σήμερα θεμελιώδεις πηγές μελέτης, στοχασμού και επιμόρφωσης για τους εκπαιδευτικούς.
Εμείς θα κρατάμε ως φυλαχτό τα λόγια του-την προτροπή του:
«Στην αδιάκοπη συνέχεια της ζωής πάντα κάτι τελειώνει και πάντα κάτι αρχίζει.
-Όλα χάνονται. Του καθενός έρχεται η ώρα.
-Όλα μένουν. Εγώ φεύγω. Εσείς να δούμε τώρα.»
Ως ένδειξη τιμής και αγάπης, η ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ θα εκδώσει τον επόμενο μήνα τον τόμο "Απο-τυπώματα", μια συλλογή εξαιρετικών δοκιμίων του Κώστα Μπαλάσκα για τη λογοτεχνία, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό.
Κώστας Αγγελάκος, Καθηγητής, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Διευθυντής της Νέας Παιδείας
