[18/04/2023]
Όταν απουσιάζει η Παιδαγωγική…
Αυτή την περίοδο «τρέχει» η εισαγωγική επιμόρφωση του Ι.Ε.Π. για τους νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς. Τα όσα περιλαμβάνονται σε αυτή μάς έφεραν μπροστά σε μία πραγματικότητα που απορρέει από την παραδοσιακή αντίληψη για την εκπαίδευση και αναπαράγει στερεοτυπικούς λόγους για την εκπαιδευτική πράξη και την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών. Συγκεκριμένα, οι νεοδιόριστοι αντιμετωπίζονται ως παθητικοί δέκτες και διεκπεραιωτές, οι θεματικές της επιμόρφωσης δεν απορρέουν από γνήσιους προβληματισμούς, αλλά σχεδιάζονται κεντρικά από το Ι.Ε.Π., η αλληλεπίδραση θεωρείται περιττή, ο τρόπος προσπέλασης του υλικού και η αξιολόγηση θεμελιώνονται στην ξεπερασμένη συμπεριφοριστική θεωρία του Παβλόφ. Πόσοι εκπαιδευτικοί, άραγε, θα επέλεγαν να την παρακολουθήσουν, αν δεν ήταν υποχρεωτική;
Και αν τα παραπάνω φαίνεται να έχουν κανονικοποιηθεί και να τα θεωρούμε περίπου ως δεδομένα (ίσως σε αυτό να οφείλονται οι χαλαρές αντιδράσεις της Δ.Ο.Ε. και της Ο.Λ.Μ.Ε., αλλά και των ίδιων των εκπαιδευτικών), στη συγκεκριμένη επιμόρφωση έγιναν λάθη (;) που αναδεικνύουν και μία άλλη διάσταση: αυτή της ανάδυσης του ρατσιστικού λόγου σε παιδαγωγικά κείμενα που απευθύνονται σε νέους εκπαιδευτικούς. Γιατί τι θα πει «αναρχικός μαθητής», τι νόημα έχουν οι χαρακτηρισμοί-ταμπέλες με βάση την εμφάνιση μαθητών/-τριών, σε ποιους συνειρμούς οδηγεί η φράση «καταυλισμοί στιγματισμένων», όταν ο λόγος είναι για τους πρόσφυγες; Και πώς όλα αυτά συνυπάρχουν με την έννοια της συμπερίληψης και της ισότιμης πρόσβασης, που επίσης περιλαμβάνονται στο συγκεκριμένο εκπαιδευτικό υλικό; Το απαράδεκτο παιδαγωγικά περιεχόμενο, για το οποίο έγιναν καταγγελίες από επιμορφούμενους, ενώ διαμαρτυρήθηκε έντονα με ψήφισμα και η Σχολή Επιστημών της Αγωγής του Ε.Κ.Π.Α. -αλήθεια, γιατί μόνο του ΕΚΠΑ;- δεν μπορεί να θεωρηθεί απλά ένα λάθος που διορθώθηκε, όπως με έμφαση τόνισε ο πρόεδρος του Ι.Ε.Π. μετά τις αντιδράσεις. Και δεν μπορεί, γιατί οι συγκεκριμένες αντιφάσεις του εκπαιδευτικού υλικού δεν είναι απλές «αστοχίες». Απορρέουν από τον θεσμικό λόγο για την εκπαίδευση, ο οποίος παραμένει βαθιά συντηρητικός και αποδεικνύουν πως οι αναφορές σε σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις είναι προσχηματικές.
Το θέμα, όμως, είναι πολύ σοβαρό και αγγίζει την ουσία της εκπαίδευσης. Το πώς εκπαιδεύουμε τις νέες γενιές εκπαιδευτικών συνδέεται στενά με το τι σχολείο θέλουμε να έχουμε στο μέλλον. Όταν η εισαγωγική επιμόρφωση σχεδιάζεται πρόχειρα και με κριτήρια οικονομικά (πρόκειται για πρόγραμμα ΕΣΠΑ) και οι υπεύθυνοι για λάθη και παραλείψεις δεν είναι επώνυμοι και άρα δεν λογοδοτούν, όταν το εκπαιδευτικό υλικό αποδεικνύεται κακή μετάφραση, όταν αγνοούνται επιδεικτικά οι παιδαγωγοί των πανεπιστημιακών σχολών και δεν υπάρχει σαφής εκπαιδευτική θεωρία, αλλά κυριαρχούν οι αντιφάσεις, όταν οι «φωνές» των εκπαιδευτικών δεν αναζητούνται, αλλά θεωρούνται δεδομένες και γνωστές και η επαγγελματική ανάπτυξη συνδέεται με βεβαιώσεις ωρών, δεν μπορεί κανείς να ευελπιστεί πως το σχολείο θα αλλάξει. Ποιους εξυπηρετεί αυτή η κατάσταση; Σίγουρα όχι εμάς τους/τις εκπαιδευτικούς ούτε τους/τις μαθητές/-τριές μας, που βιώνουμε τις συνέπειες. Για αυτό και αξίζει να αναζητήσουμε εναλλακτικούς δρόμους. Ευτυχώς, υπάρχουν.
Ελευθερία Παπαμανώλη
