[21/04/2023]

Μια παιδαγωγική κριτική στο βιβλίο: Graphic Novel και Ολοκαύτωμα - Οι περιπτώσεις του MAUS και του Magneto Testament

Γράφει ο Δρ. Διαμάντης Θεόφιλος

Απόσπασμα

"Ισχυρισμοί, λοιπόν, περί μηδενικού γνωσιακού προαπαιτούμενου στη Διδακτική του Ολοκαυτώματος δεν μπορεί σαφώς να ευσταθούν, ούτε βέβαια κάθε θεματικό graphic novel είναι κατάλληλο προς εκπαιδευτική χρήση. Άλλωστε, είναι καλά τεκμηριωμένη η άποψη ότι η χρήση των graphic novels και των κόμικς στοχεύει και οφείλει να στοχεύει στην ανάπτυξη της στοχαστικής ανάλυσης και της κριτικής σκέψης των μαθητών, ειδικά εάν το διδακτικό αντικείμενο είναι ένα τραυματικό και επίμαχο ιστορικό γεγονός, διαφορετικά η διδακτική διαδικασία μετατρέπεται σε μια απλή και ενδεχομένως επικίνδυνη πρόκληση εντυπώσεων και το ίδιο το ιστορικό γεγονός παραμένει στη σκέψη των μαθητών χωρίς την επαρκή και πολλαπλή του νοηματοδότηση.[1] Σε κάθε περίπτωση, για τον εκπαιδευτικό που επιθυμεί να διδάξει το Ολοκαύτωμα στην τάξη, πληθώρα ιστορικών πηγών, μαρτυριών και μεθοδολογικών και αυτοβιογραφικών βιβλίων[2] υπάρχει διαθέσιμη, ώστε να πλαισιωθεί με επάρκεια και η χρήση των graphic novels, αρκεί βεβαίως να είναι καλά αντιληπτή η θέση και ο ρόλος που αυτά διαδραματίζουν εντός της διδακτικής και εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθώς και το επίπεδο καταλληλότητάς τους. Στη Διδακτική του Ολοκαυτώματος, όπως και στη διδακτική άλλων τραυματικών γεγονότων, εύκολες λύσεις και μοναδικά «εργαλεία» δεν υπάρχουν, παρά το δέλεαρ που μπορεί να ασκούν τέτοιοι ισχυρισμοί. Η φύση των γεγονότων, το άχθος και το άλγος του βιώματός τους, ο πολλαπλός τραυματισμός των επιζώντων και η πλειάδα των αναγνώσεων που η ιστοριογραφία έχει παραγάγει γύρω από αυτό επιβεβαιώνουν, εν τέλει, τη θέση: Αποφύγετε απλές απαντήσεις, για ένα σύνθετο ιστορικό φαινόμενο."

[1] A. Decker & M. Cαstro, “Teaching History with Comic Books: A Case Study of Violence, War, and the Graphic Novel”, στο: The History teacher, vol. 45 (2), Society for History Education 2012. Gunther Kress & Theo van Leeuwen, Reading Images: The Grammar of Visual Design, Routledge, London 1996.

[2] Ενδεικτικά: Bookpress, Βιβλία για το Ολοκαύτωμα: Μαρτυρίες, στρατοπεδική λογοτεχνία, ιστορικές μελέτες. USC Shoah Foundation, Multimedia Sources.

Ο Διαμάντης Θεόφιλος είναι διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και μεταδιδάκτωρ του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών,του ίδιου ιδρύματος.

Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση, ολική, μερική ή περιληπτική αναπαραγωγή, η κατά παράφραση ή διασκευή των κειμένων που περιέχονται στο τεύχος με οποιονδήποτε τρόπο (ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο), χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη.