The Walden Project: όταν η σχολική τάξη μεταφέρεται στο δάσος

Η.Π.Α.

Το διαθεματικό αυτό πρόγραμμα ξεκίνησε το 2001 από τον Matt Schlein στο Βερμόντ των Η.Π.Α., οπότε και ιδρύθηκε το Ίδρυμα Willowell. Υλοποιείται σε συνεργασία με δημόσια σχολεία της περιοχής.

Το Walden Project πήρε το όνομά του από το ομότιτλο βιβλίο του Henry David Thoreau (1854). Ο Thoreau για δύο χρόνια επέλεξε να ζήσει δίπλα στη λίμνη Walden. Αξιοποίησε την απλότητα και την καθαρότητα της φύσης για να αποκτήσει ευκρινέστερη αντίληψη για την πολιτισμένη κοινωνία και τον τρόπο λειτουργίας της. Υιοθέτησε ένα τρόπο ζωής με γνώμονα την επαφή με το φυσικό περιβάλλον και την ενδυνάμωση του πνεύματος, καθώς δε σταμάτησε να μελετά και να γράφει στον πλούσιο ελεύθερο χρόνο του.

Οι μαθητές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα παρακολουθούν υποχρεωτικά μαθήματα και δραστηριότητες, π.χ. δημιουργική γραφή, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιστήμες, κηπουρική, κατασκήνωση στο βουνό κ.ά., και μαθήματα επιλογής, π.χ. σύγχρονη λογοτεχνία, θέατρο, φιλοσοφία, μαθηματικά κ.ά. Περνούν κάθε εβδομάδα δύο μέρες το χειμώνα και τρεις μέρες το φθινόπωρο και την άνοιξη στο αγρόκτημα του Ιδρύματος, όπου διδάσκονται μέσα στη φύση τα υποχρεωτικά και τα επιλογής μαθήματα. Έτσι, συνδέεται άμεσα η γνώση με το χώρο στον οποίο διαδραματίζεται το μάθημα.

Ο χώρος επηρεάζει καθοριστικά τη δομή της ομάδας αλλά και του μαθήματος (place-based education). Οι μαθητές σε κύκλο, μέσα στη φύση, θέτουν ερωτήματα με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών, αναπτύσσουν επιχειρήματα, τεκμηριώνουν τις απόψεις τους και τις εκφράζουν προφορικά με σαφήνεια. Αναπόσπαστο τμήμα του προγράμματος είναι η ενασχόληση με αγροτικές εργασίες, όπως η καλλιέργεια της γης, ή με αθλήματα κοντά στη φύση. Οι δραστηριότητες αυτές αποσκοπούν στην ενδυνάμωση των δεξιοτήτων εκείνων που θα βοηθήσουν τους μαθητές να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες, να λαμβάνουν υπεύθυνα αποφάσεις, να λύνουν αποτελεσματικά τα προβλήματα μόνοι τους ή σε συνεργασία με άλλους, να κατανοήσουν πώς λειτουργεί ομαλά η κοινότητα.

Ο στόχος είναι να ισχυροποιηθούν οι σχέσεις των μαθητών με το στενό κοινωνικό τους περιβάλλον και το φυσικό κόσμο και να επιτευχθεί η ισορροπία ανάμεσα στην αυτοδιάθεση, την ελευθερία κινήσεων, την ενασχόληση με ενδιαφέρουσες δραστηριότητες και στα χρονοδιαγράμματα που πρέπει να τηρηθούν, καθώς και στις συνέπειες των αποφάσεών τους στον πραγματικό κόσμο.

Μαθητές και εκπαιδευτικοί αξιολογούν θετικά το πρόγραμμα. Όταν δεν μπορεί ο μαθητής να κρυφτεί στο βάθος της αίθουσας, αλλά βρίσκεται σε κοινή θέα ενώπιον των συμμαθητών του στη φύση, αναγκάζεται να πάρει σθεναρά το λόγο, να αναλάβει τις ευθύνες του απέναντι στην ομάδα. Οι εκπαιδευτικοί, από την άλλη, ενισχύουν την ατομική και την ομαδική πρωτοβουλία και παρακολουθούν σε εβδομαδιαία βάση τη δουλειά των μαθητών τους, η οποία παρουσιάζεται σε portfolio στο τέλος της χρονιάς. Κατά κοινή ομολογία, το πρόγραμμα αυτό έχει επιτύχει να συνδέσει την ατομική αυτάρκεια με την κοινωνική ευθύνη μέσα από μια σειρά μαθημάτων και δραστηριοτήτων σε συνδυασμό με το αναλυτικό πρόγραμμα αλλά και πέρα από αυτό.

Ευχαριστώ ιδιαίτερα την ηθοποιό και συγγραφέα Kathryn Blume για την ενθουσιώδη παρότρυνσή της να ασχοληθώ με το συγκεκριμένο θέμα και το γενικό διευθυντή του Ιδρ. Willowell και του Walden Project Matt Schlein για τις καίριες παιδαγωγικές παρατηρήσεις του.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι

Willowell Foundation: www.willowell.org, www.willowell.org/old/Welcome_to_the_Willowell_Foundation.html H. D. Thoreau: www.walden.org/Thoreau

Ενδεικτική βιβλιογραφία

www.willowell.org/old/Walden_Project_Bibliography.html

www.willowell.org/old/Place-Based_Education_Bibliography.html

Rubenstein, G. (2007), “Outside in: The Walden Project helps students see the forest for the trees” in Simulation Nation-Edutopia, www.edutopia.org/outside-in

Thoreau, H.D. (2007), Walden ή Η ζωή στο δάσος, μτφ. Β. Αθανασιάδης, Κέδρος, Αθήνα