28-02-2021

Σοφός μαθητής δεν είναι εκείνος γνωρίζει πολλά,

αλλά εκείνος που ξέρει να διατυπώνει ερωτήματα και

γνωρίζει πού και πώς θα βρει απαντήσεις.

[Αλέξης Δημαράς]

 

Πέρυσι τον Μάρτιο, προσκεκλημένος για δεύτερη φορά από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, σε Ημερίδα με θέμα «Καλλιέργεια διαφοροποιημένων συγγραφικών δεξιοτήτων των μαθητών/τριών στη Μέση Εκπαίδευση», είχα την ευκαιρία με αφορμή την εισήγησή μου να οργανώσω ένα εργαστήριο για τη δημιουργική παραγωγή του επιχειρηματολογικού λόγου.

Έχω την πεποίθηση ότι τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο συζήτησης περί ποικίλων γραμματισμών, η δημιουργική παραγωγή του επιχειρηματολογικού λόγου βρίσκεται στο επίκεντρο του εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος, όχι μόνο όσων εμπλέκονται ενεργά με τα φιλολογικά μαθήματα αλλά και κάθε ενεργού πολίτη. Καθώς αντιλαμβανόμαστε ένα επιχειρηματολογικό κείμενο μέσα σε πλαίσια καταστασιακά, πολιτισμικά και γνωστικά, το συγκείμενο καθορίζει τόσο το επίπεδο ύφους όσο και το κειμενικό είδος. Το πεδίο, οι συνομιλιακοί ρόλοι και ο τρόπος (κανάλι) αποτελούν τους μεταβλητούς παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν από κοινού το είδος των γλωσσικών επιλογών που κάνουμε κατά την παραγωγή ενός συγκεκριμένου κειμένου αλλά και το ύφος του. Γνωρίζοντας σε βάθος τα γνωστικά εργαλεία επιχειρηματολογίας και εφαρμόζοντας τα πιο συνηθισμένα επιχειρηματολογικά σχήματα, προσεγγίζουμε -τόσο στην αναγνωστική όσο και στη συγγραφική φάση- τα ποικίλα κειμενικά είδη ως προς τις ποικίλες γλωσσικές και μορφοσυντακτικές επιλογές που υπηρετούν τις συγγραφικές προθέσεις.

1. Οι παθογένειες της γλωσσικής διδασκαλίας

• Χωρίς να κατανοούμε σε βάθος την επικοινωνιακή προσέγγιση, εντάσσουμε σε μια βιωματικού τύπου παραγωγή λόγου τα παλαιότερα θέματα της έκθεσης.
• Η συνεργατική μάθηση από μόνη της δεν είναι παιδαγωγικά τελεσφόρα, εάν δεν έχει συγκεκριμένη δομή και στόχο.
• Η προτροπή «αφήστε να παιδιά να εκφραστούν ελεύθερα» στον προφορικό λόγο είναι αφελής, καθώς παραγνωρίζει το εκάστοτε συγκείμενο.
• Τις περισσότερες φορές αντιπαραθέτουμε τη διδασκαλία της Γλώσσας σε αυτήν της Λογοτεχνίας, θεωρώντας –εσφαλμένα- πως η επικοινωνιακή προσέγγιση αφορά αποκλειστικά τα χρηστικά κείμενα.
• Ενώ κάνουμε λόγο όχι μόνο για κοινωνικές αλλά και για γεωγραφικές γλωσσικές ποικιλίες, στην πράξη υποβαθμίζουμε εντελώς τη διδασκαλία τους, ξεχνώντας πως σε ορισμένες επικοινωνιακές περιστάσεις η χρήση της Κοινής Νέας Ελληνικής είναι ακατάλληλη.
• Διδάσκουμε αναλυτικά τους τρόπους και τα μέσα πειθούς, χωρίς να δίνουμε έμφαση στην καταλληλότητα των γλωσσικών και μορφοσυντακτικών επιλογών κατά την παραγωγή των μαθητικών κειμένων.

2. Οι άξονες προσέγγισης ενός επιχειρηματολογικού κειμένου

Κάθε κείμενο (text) -είτε στην αισθητική είτε στην κοινωνική είτε στην εκπαιδευτική του διάσταση το αντιμετωπίζουμε- συνιστά υλική πραγμάτωση του λόγου, που σημαίνει ότι διαμορφώνεται από τον λόγο (discourse) στον οποίον εντάσσεται, ενσωματώνοντας τις περιστάσεις της επικοινωνίας και τις έννοιες που αναπτύσσονται από τους μετέχοντες σε αυτή τη διαδικασία. Γι’ αυτό, μάλιστα, κάθε κείμενο πολύ περισσότερο από προϊόν γραφής, είναι μια διαδικασία κατασκευής που δεν ολοκληρώνεται με τη δημιουργία του αλλά περιλαμβάνει και την ανάγνωσή του. Σε αυτή την περίπτωση, αντιλαμβανόμαστε κάθε κείμενο μέσα σε συμφραζόμενα:

• καταστασιακά (ποιος γράφει/μιλά σε ποιον, ποιες οι σχέσεις τους, ποιος ο σκοπός παραγωγής του κ.ά.)
• πολιτισμικά (ποιο είναι το θέμα ή ποιο είδος λόγου επιλέχθηκε;)
• γνωστικά (ποιες οι κοινές αντιλήψεις που μοιράζεται ο συγγραφέας με τους αναγνώστες του;)

Σε αντιστοιχία με αυτά, μελετώντας ένα κείμενο, πρέπει να εννοούμε:

• Το κείμενο του συγγραφέα/ομιλητή
• Το κείμενο του αναγνώστη/ακροατή

Το πρώτο είναι ένα από τα πολλά νοητικά κείμενα (σχέδια) του συγγραφέα που καταλήγει να γίνει υλικό κείμενο. Το δεύτερο είναι η προσπάθεια του δέκτη να ενεργοποιήσει το κοινό με τον πομπό αντιληπτικό δυναμικό του, ώστε να καταλήξει σε μια ερμηνεία.

3. Μορφές επιχειρηματολογίας

α. Όταν η επιχειρηματολογία στρέφεται γύρω από την υποστήριξη μιας επίμαχης κρίσης, είναι επαγωγικά προσανατολισμένη, γιατί στηρίζεται κυρίως σε αιτιολόγηση. Και τα αίτια δεν είναι τίποτε άλλο από επαγωγικά συμπεράσματα που προκύπτουν από την εμπειρική βάση της προβληματικής κατάστασης.

1. Αν το κατηγόρημα του ισχυρισμού είναι περιγραφικό, χρειάζεται να αποδειχθεί η συμφωνία του με τα πράγματα, δηλαδή να δειχθεί η βάση τεκμηρίωσης, να αιτιολογηθεί. Για παράδειγμα, το αν ο κόσμος αντιμετωπίζει με καχυποψία το προσφυγικό ζήτημα. Αυτή η μορφή επιχειρηματολογίας έχει βασικά γνωσιακό περιεχόμενο και προσανατολισμό, είναι δηλαδή επιχειρηματολογία λογικού/αντικειμενικού τύπου.
2. Αν το κατηγόρημα του ισχυρισμού είναι αξιολογικό, χρειάζεται να δειχθεί η υπεροχή του στη βάση μιας κλίμακας αξιών. Για παράδειγμα, το αν η ενσωμάτωση των ξένων είναι προτιμότερη από την απέλασή τους. Αυτή η μορφή επιχειρηματολογίας είναι επιχειρηματολογία ηθικού/υποκειμενικού τύπου.

β. Όταν, αντίθετα, υπεραμύνεται μιας πίστης ή πεποίθησης, είναι παραγωγικά προσανατολισμένη, γιατί στηρίζεται σε αξιολόγηση. Για παράδειγμα, η άποψη ότι δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται απαξιωτικά και περιφρονητικά τα άτομα με κινητικά προβλήματα στηρίζεται όχι τόσο σε στατιστικά (= εμπειρικά) δεδομένα, ότι δηλαδή είναι ανίκανα προς προσφορά εργασίας, όσο στην πίστη (= μια αξιωματική παραδοχή από την οποία προκύπτουν με παραγωγικό τρόπο επιμέρους ηθικά, άρα αξιολογικά, συμπεράσματα) ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να προσφέρει έργο και αυτό είναι ένα αναφαίρετο δικαίωμα.

4. Επιχειρηματολογικά σχήματα

Με τον όρο επιχειρηματολογικά σχήματα αναφερόμαστε σε δομές ή μορφές επιχειρημάτων, τα οποία εκφράζουν έγκυρους ή σωστούς τρόπους διαλογισμού ή αλλιώς «συμβατικούς τρόπους» αναπαράστασης της σχέσης ανάμεσα στην τοποθέτηση και το υποστηρικτικό υλικό που τη δικαιολογεί. Εκτός από το συλλογισμό ή παραγωγικό επιχείρημα και το επαγωγικό επιχείρημα, δύο κοινά χρησιμοποιούμενες λογικές μορφές επιχειρημάτων, ποικίλες ακόμα μορφές επιχειρημάτων χρησιμοποιούνται κατά τη διεξαγωγή της επιχειρηματολογίας:

1. Επιχειρήματα Ορισμού

Η χρήση επιχειρημάτων ορισμού καθορίζει το πεδίο στο οποίο θα διεξαχθεί η επιχειρηματολογία πάνω σε κάποιο θέμα, αποτελεί το «σημείο εκκίνησης» για την περαιτέρω ανάπτυξή της. Στην κατηγορία των επιχειρημάτων ορισμού εντάσσονται, επιπλέον, επιχειρήματα τα οποία βασίζονται στις δύο υποκατηγορίες του κοινού τόπου του ορισμού: α) το γένος (βάθος) και β) τη διαίρεση (πλάτος).

2. Επιχειρήματα Σύγκρισης

Στην περίπτωση αυτή η υποστήριξη μιας τοποθέτησης υπέρ ή κατά μιας διατυπωθείσας άποψης ή προτεινόμενης ενέργειας πραγματώνεται με επιχειρήματα, τα οποία βασίζονται σε συγκρίσεις με παρόμοιες καταστάσεις, απόψεις, ενέργειες. Τα επιχειρήματα σύγκρισης υποδιαιρούνται σε:

α) Επιχειρήματα που φανερώνουν την ομοιότητα ή αναλογία ανάμεσα σε δύο ή περισσότερες σκέψεις, ενέργειες, γεγονότα τα οποία δεν ανήκουν στην ίδια τάξη.

β) Επιχειρήματα που φανερώνουν τη διαφορά επιτυγχάνοντας την επιβεβαίωση ή ανασκευή μιας θέσης.

γ) Επιχειρήματα, τα οποία φανερώνουν ότι η διαφορά ανάμεσα σε δύο ή περισσότερες συγκρινόμενες τοποθετήσεις δεν είναι ποιοτική (καλή/κακή) αλλά διαφορά βαθμού.

3. Επιχειρήματα Σχέσεων

α) Επιχειρήματα τα οποία εκφράζουν τη σχέση ανάμεσα στην αιτία και στο αποτέλεσμα

Η σχέση αιτίας-αποτελέσματος αποτελεί την κύρια πηγή άντλησης επιχειρημάτων. Οι μαθητές οφείλουν να αναδεικνύουν με τα επιχειρήματά τους ποια είναι η πιθανότερη και η πιο κατάλληλη αιτία, η οποία δικαιολογεί ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα σε μια ορισμένη περίσταση.

β) Επιχειρήματα τα οποία εκφράζουν τη σχέση ανάμεσα στο προηγούμενο και στο επόμενο Τα επιχειρήματα αυτά χαρακτηρίζονται ως «χαλαρότερες μορφές» των επιχειρημάτων που εκφράζουν τη σχέση ανάμεσα στην αιτία και στο αποτέλεσμα. Παίρνουν συνήθως τη μορφή υποθετικού συλλογισμού.

γ) Επιχειρήματα τα οποία εκφράζουν τη σχέση της αντίθεσης

Επιχειρήματα αυτής της μορφής βοηθούν τους μαθητές στην ανασκευή αντίθετων απόψεων και στην ενίσχυση της προσωπικής θέσης. Επίσης, μέσα από τη χρήση αντιθετικών ζευγών, όπως καλό ≠ κακό, δίκαιο ≠ άδικο, σπουδαίος ≠ ασήμαντος επιτυγχάνεται η διατύπωση αξιολογικών επιχειρημάτων (evaluation arguments) πάνω σε θέματα τα οποία εγείρουν αντιθετικές απόψεις.

δ) Επιχειρήματα τα οποία εκφράζουν τη σχέση της αντίφασης

Η σχέση της αντίφασης στην επιχειρηματολογία εκφράζεται, όταν ταυτόχρονα διατυπώνονται για το ίδιο θέμα και «κατά την ίδια σχέση» επιχειρήματα ασυμβίβαστα μεταξύ τους.

Η παράθεση αντιφατικών επιχειρημάτων από τους μαθητές-συγγραφείς μπορεί να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης για την ανάπτυξη επιχειρηματολογίας, η οποία αφορά είτε την υπεράσπιση της προτεινόμενης θέσης είτε την ανασκευή της αντίθετης τοποθέτησης.

4. Επιχειρήματα Mαρτυρίας

α) Επιχειρήματα από αυθεντία (from authority). Σε αυτή τη μορφή επιχειρηματολογίας ένα πρόσωπο, το οποίο θεωρείται αυθεντία σε κάποιον τομέα, επιβεβαιώνει την αλήθεια μιας πρότασης προκειμένου να καταστήσει περισσότερο πειστικό το επιχείρημα. Στην τυπολογία του P. J. Schellens, η επίκληση στην αυθεντία ενδέχεται να αφορά κάποια μη καθορισμένη ή ανώνυμη ομάδα ατόμων.

β) Επιχειρήματα από μαρτυρίες. Πολλές φορές η επιχειρηματολογία συμπεριλαμβάνει μαρτυρίες (testimonials) από εκπροσώπους μιας ομάδας, για να στηρίξει, ισχυρότερα, τοποθετήσεις σχετικές με μια επιθυμητή μορφή συμπεριφοράς και τις συνέπειές της. Ο P. J. Schellens υποστηρίζει ότι οι μαρτυρίες παρέχουν την αυθεντία κάποιου έμπειρου πάνω σε ένα θέμα και παρέχουν στον αναγνώστη τη δυνατότητα ταύτισης με αυτόν /ήν.

γ) Επιχειρήματα από παράδειγμα. Δίνονται παραδείγματα, για να υποστηριχτεί μια τοποθέτηση σχετικά με ένα θέμα.

δ) Επιχειρήματα από στατιστικές. H χρήση στατιστικών, οι οποίες προέρχονται από νόμιμες και αξιόπιστες πηγές, συμβάλλει στην υποστήριξη ή αντίθετα στην αποδυνάμωση της τοποθέτησης

ε) Επιχειρήματα από νόμους. Στην περίπτωση αυτή τα χρησιμοποιούμενα επιχειρήματα βασίζονται σε συμφωνίες, συμβόλαια, διαθήκες, νομικά έγγραφα, τα οποία νομιμοποιούν ή αναιρούν μια τοποθέτηση.

στ) Επιχειρήματα από αποφθέγματα. Η χρήση αποφθεγμάτων, παροιμιών πάνω σε «θέματα παγκόσμιου ενδιαφέροντος» προσδίδουν πειστικότητα στα λεγόμενα, αφού θεωρούνται απόσταγμα σοφίας.

 

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΧΗΜΑΤΩΝ[1]

1. Επιχειρήματα Ορισμού

                α. Επιχειρήματα τα οποία εκφράζουν το γένος (βάθος)

                β. Επιχειρήματα τα οποία εκφράζουν τη διαίρεση

2. Επιχειρήματα Σύγκρισης

                α. Επιχειρήματα τα οποία εκφράζουν την ομοιότητα ή την αναλογία

                β. Επιχειρήματα τα οποία εκφράζουν τη διαφορά

3. Επιχειρήματα Σχέσεων

α. Επιχειρήματα τα οποία εκφράζουν τη σχέση ανάμεσα στην αιτία και στο αποτέλεσμα

β. Επιχειρήματα τα οποία εκφράζουν τη σχέση ανάμεσα στο προηγούμενο και στο επόμενο

γ. Επιχειρήματα τα οποία εκφράζουν τη σχέση της αντίθεσης

δ. Επιχειρήματα τα οποία εκφράζουν τη σχέση της αντίφασης

4. Επιχειρήματα Μαρτυρίας

                α. Επιχειρήματα από αυθεντία

                β. Επιχειρήματα από μαρτυρίες

γ. Επιχειρήματα από παράδειγμα

δ. Επιχειρήματα από στατιστικές

ε. Επιχειρήματα από νόμους

στ. Επιχειρήματα από αποφθέγματα

 

5. Ο λόγος της επιχειρηματολογίας

O επιχειρηματολογικός λόγος αντιπροσωπεύει μία από τις περισσότερο σύνθετες μορφές χρήσης της γλώσσας με αποτέλεσμα την καθοριστική επίδραση όχι μόνο στην εμβάθυνση της κατανόησης και της γνώσης των γλωσσικών, γραμματικών και συντακτικών δομών από τους μαθητές αλλά και στη σταδιακή καλλιέργεια των μεταγνωστικών και μεταγλωσσικών ικανοτήτων τους κατά την ανάπτυξη τόσο της προφορικής όσο, κυρίως, της γραπτής επιχειρηματολογίας.

Υπάρχει άραγε ύφος επιχειρηματολογίας; Το ερώτημα νομιμοποιείται όπως και στην περίπτωση των άλλων γενών λόγου. Η εκτεταμένη έρευνα πάνω στο ύφος κειμένων επιχειρηματολογίας (που, ως γνωστόν, ξεκινά από τον Αριστοτέλη) επισημαίνει γενικά ορισμένα χαρακτηριστικά:

• την επίμονη παρουσία ρητορικών ερωτήσεων, ιδιαίτερα στη συνομιλιακή διαπραγμάτευση μιας θέσης. Ερωτήματα που διαδραματίζουν ρόλο τόσο ως προς τη διάρθρωση του κειμένου όσο και ως προς την αντίδραση του αναγνώστη·
• σχημάτων λόγου που έχουν σχέση με αλλαγές στη συνήθη σειρά των όρων της πρότασης:
• της επανεμφάνισης (αυτολεξεί επανάληψη στοιχείων ή δομών),
• της μερικής επανεμφάνισης (μετατροπή σε άλλη γραμματική κατηγορία στοιχείων που έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί),
• του παραλληλισμού (επανάληψη μιας δομής αλλά και εμπλουτισμός της με καινούργια στοιχεία),
• της παράφρασης (επανάληψη ενός περιεχομένου, αλλά απόδοσή του με διαφορετικές εκφράσεις)
• της έλλειψης (επανάληψη μιας δομής και του περιεχομένου της, αλλά με παράλειψη μερικών από τις εκφράσεις της επιφανειακής δομής)·
• η εκτεταμένη χρήση λογικών συνδέσμων (και, αλλά, ούτε, ή κ.ά.)·
• η εκτεταμένη χρήση συνδετών (για παράδειγμα, στην πραγματικότητα, βέβαια, φυσικά, επίσης, αντίθετα, τελικά, έτσι, λοιπόν, συνεπώς κλπ.), που υποδηλώνουν τις ομόλογες σημασιολογικές σχέσεις ανάμεσα στα περιεχόμενα των προτάσεων·
• η έντονη παρουσία της επιστημικής τροπικότητας (μορφών πιθανολόγησης): μπορεί, είναι δυνατόν, ενδέχεται, ίσως, νομίζω, πιστεύω, υποθέτω, κατά τη γνώμη μου, για μένα, έχω την αίσθηση κλπ.), που χαρακτηρίζει περισσότερο τη γνωσιακού τύπου επιχειρηματολογία και εξυπηρετεί την πιο αποτελεσματική (δηλαδή, πιο "διπλωματική") προώθηση μιας επίμαχης θέσης ή μιας αντίρρησης·
• η παρουσία της δεοντικής τροπικότητας (μορφών δεοντολογίας: πρέπει, χρειάζεται, είναι ανάγκη, είναι υποχρέωση, επιτρέπεται, απαγορεύεται κλπ.), που σημαδεύει κυρίως την αξιολογικού τύπου επιχειρηματολογία, αφού προσφέρεται για τη διατύπωση ηθικών εντολών που απορρέουν από αξιωματικές παραδοχές·
• η εισαγωγή ορισμένων απόψεων με φράσεις όπως «διάχυτη είναι μια αίσθηση…», «Εύστοχα επισημάνθηκε ότι…», «Θεωρείται συχνά ότι…», «Γίνεται φανερό ότι…» κ.ά. με τις οποίες ο συγγραφέας επιδιώκει να εκφράσει αντικειμενικότητα, έλλειψη υποκειμενισμού ως προς την παρουσίαση των θέσεών του. Το ύφος καθίσταται ουδέτερο και απρόσωπο·
• η εισαγωγή ορισμένων απόψεων με φράσεις όπως «Ας δεχτούμε ότι…», «Θα χαρακτήριζα καλοπροαίρετους όσους υποστηρίζουν…., ωστόσο…», «Εάν αυτό είναι σωστό…» κ.ά. με τις οποίες ο συγγραφέας επιδιώκει να εκφράσει μετριοπάθεια και διαλλακτικότητα, ώστε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του αναγνώστη και να αποτρέψει ενδεχόμενη αρνητική αντίδραση που θα προκαλούσε η απολυτότητα στην παρουσίαση των απόψεων·

Πάντως, το επικοινωνιακό πλαίσιο είναι αυτό που σε μεγάλο βαθμό προσδιορίζει το ύφος. Αν μάλιστα σκεφθεί κανείς ότι η επιχειρηματολογία είναι το λογικό εργαλείο κειμένων που ως βασικό τους στόχο έχουν τον επηρεασμό του δέκτη, δηλαδή κειμένων πειθούς, εύκολα διαπιστώνει ότι κάθε τέτοιο κείμενο σημαδεύεται από μια ιδιαίτερη γλωσσική ποικιλία. Έτσι, μπορούμε να διακρίνουμε το ύφος της επιχειρηματολογίας μιας διαφήμισης, ενός πολιτικού λόγου, της αγόρευσης ενός δικηγόρου στο δικαστήριο ή ενός εκκλησιαστικού κηρύγματος.

6. Υφολογικά χαρακτηριστικά μαθητικών κειμένων επιχειρηματολογίας

	Ομιλία	Άρθρο	Επίσημη επιστολή	Δοκίμιο
Αναφορική χρήση της γλώσσας	√√	√√√	√√√	√√√
Συγκινησιακή χρήση της γλώσσας	√√√	√	√	√√
Βραχυπερίοδος λόγος	√√√	√√√	√√√	√√
Μακροπερίοδος λόγος		√		√√
Παράταξη	√√√	√√√	√√√	√√
Υπόταξη	√	√	√	√√√
Αφηρημένο και λόγιο λεξιλόγιο		√√	√√	√√√
Ανεπιτήδευτο και φυσικό λεξιλόγιο	√√√	√√	√	√
Ύφος	απλό, παραστατικό, ζωντανό, άμεσο	τυπικό, ουδέτερο	φανερώνει σεβασμό και εμπιστοσύνη	- σοβαρό, επίσημο, ουδέτερο, τυπικό - διάθεση του δοκιμιογράφου να επικοινωνήσει με τον αναγνώστη
Ποικιλία σχημάτων λόγου	√√√	√√	√	√√√
Ρηματικά πρόσωπα	Κυρίως: α’ ενικό, α’ και β’ πληθ. και γ’ πρόσ.	γ’ πρόσωπο, α’ πληθ., β’ ενικό, α’ εν. (στον πρόλογο)	α’ ενικό, β’ πληθ., α’ πληθ.,  γ’ πρόσωπο	γ’ πρόσωπο, α’ πληθ., β’ ενικό (στοιχείο προφορικότητας)

7. Η ανάγνωση/επεξεργασία επιχειρηματολογικού κειμένου

Με βάση όσα προηγήθηκαν, προτείνεται ένα μοντέλο ανάγνωσης/επεξεργασίας ποικίλων κειμένων επιχειρηματολογικού προσανατολισμού με βάση την ταξινομία των έξι (6) επιπέδων στόχων κατά τον B. Bloom (1956):

1. Γνώση
2. Κατανόηση
3. Εφαρμογή
4. Ανάλυση
5. Σύνθεση
6. Αξιολόγηση

Σκοπός είναι η εξοικείωση των μαθητών τόσο με τις στρατηγικές της πειθούς (όχι όμως με τρόπο μηχανιστικό) αλλά και με τις κατάλληλες κάθε φορά υφολογικές επιλογές επιχειρηματολογικών κειμένων, δεξιότητες τις οποίες θα ενσωματώνουν με επιτυχία και στα δικά τους κείμενα.

Σε επόμενο σημείωμα, θα παρουσιάσω ένα παράδειγμα από το εργαστήριο των φιλολόγων.

Δημήτρης Χριστόπουλος

[1] Σύμφωνα με την τυπολογία των Corberr, E.P.J. & Connors, R.J. (1999).