[2/1/2022]

Φωτογραφία: Anka Dimitrova Bozhilova - teacher - with students

Πηγή: Europeana- Πάροχος: NALIS Foundation

Είναι ευλογία να είσαι παιδαγωγός

της Έλλης Τσαΐρη

Ίσως πάνε πολλά χρόνια από τότε που κάποιος την πήρε από το χέρι και την οδήγησε στο πρώτο της σχολείο, μα ακόμα ορκίζεται πως μπορεί να νιώσει εκείνη τη γλυκιά αγωνία μπροστά στο άγνωστο που της έσφιγγε το στομάχι. Τα χρόνια πέρασαν, το Δημοτικό έγινε Γυμνάσιο, το Γυμνάσιο έγινε Λύκειο και το Λύκειο με τη σειρά του Πανεπιστήμιο. Το σφίξιμο ονομάστηκε επίσημα άγχος και το φτερούγισμα, υπό τους όρους των «μεγάλων», ομοίως. Μα ακόμα και έτσι, στιγμή δεν έπαψε να αγαπά αυτή την αίσθηση της νέας αρχής, που συνέπιπτε τόσο ταιριαστά με το τέλος του καλοκαιριού.

Ίσως ήταν όνειρο, ίσως ήταν ανάγκη, ίσως πάλι και να της προέκυψε στην πορεία. Λες και το μυαλό της δεν χωρούσε την ενήλικη πραγματικότητα και η καρδιά της την πρόσταζε να μη γίνει σαν τον υπόλοιπο κόσμο, που συνδέει τα ξεκινήματα με τις αλλαγές των αριθμών στις χρονολογίες. Έγινε παιδαγωγός και το μόνο που άλλαξε είναι η θέση της στην αίθουσα. Μα πόσο μπορεί η αλλαγή μιας θέσης να της αλλάξει την κοσμοθεωρία; Δεν μιλώ για τους παιδαγωγούς που σέρνονται σε ρημαδιασμένες αίθουσες και αφήνονται στη μιζέρια ενός ρουτινιασμένου μέλλοντος, που (εδώ που τα λέμε) μόνοι τους έχουν προδιαγράψει, ούτε για όλους αυτούς που χωλαίνουν ακόμη περισσότερο ένα ήδη διαλυμένο εκπαιδευτικό σύστημα με τις σκουριασμένες τους αντιλήψεις. Οι άνθρωποι που αναγνώρισαν πως η παιδεία είναι το μοναδικό όπλο που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, ουδεμία σχέση είχαν ποτέ με όλους εκείνους που βλέπουν τους μαθητές τους σαν νομισματικές ισοτιμίες, ή χειρότερα, σαν αναγκαίο κακό.

Είναι ευλογία να είσαι παιδαγωγός, γιατί κάθε παιδαγωγός ξέρει πως δεν αρκεί να μπαινοβγαίνεις σε μια αίθουσα ή να κάθεσαι σε μια έδρα για να αξιώνεσαι τον τίτλο σου. Παιδαγωγός σημαίνει να εμπνέεις περισσότερο από όσο διδάσκεις, να προωθείς την ελεύθερη έκφραση περισσότερο από την παπαγαλία και να υψώνεις τα πνεύματα αντί της φωνής σου. Να είσαι αρκετά ρεαλιστής, ώστε να γνωρίζεις πως δεν μπορείς να βγάλεις τον καλύτερο εαυτό του κάθε παιδιού, μα να είσαι ταυτόχρονα τόσο τρελός, ώστε να ξεκινάς την κάθε σου μέρα πιστεύοντας πως ίσως αυτή να είναι η ευκαιρία σου να το καταφέρεις. Να ακολουθείς τον εβδομαδιαίο προγραμματισμό, μα να είσαι αρκετά ευέλικτος και να γνωρίζεις πως τα παιδιά και κυρίως οι ανάγκες τους δεν συνάδουν πάντα με την ημερήσια ύλη. Να μην φοβάσαι το χάος, αλλά να κεντράρεις στη δημιουργική πλευρά του και να σου αρκεί το γεγονός πως έμαθες έστω και σε έναν άνθρωπο πως η ουσιαστική παιδεία δεν είναι ο βαθμός του διαγωνίσματος, μα η διαπίστωση πως η ουσία δεν είναι στους αριθμούς. Και όσο και αν σε βαραίνει ώρες ώρες η αποστολή σου, τόσο εύκολα να ξεχνάς τα ζόρια σου, διαπιστώνοντας πως έχεις μια ικανότητα που δεν έχουν πολλοί άνθρωποι: να αλλάζεις τη ζωή εκείνων που έτυχε να είναι ακροατήριό σου. Να περνάει ο καιρός και να διαπιστώνεις πόσο πλασματική έννοια είναι ο χρόνος, πως είναι μέρες που οι ώρες τρέχουν αδυσώπητα και άλλες που το ρολόι μοιάζει να σταματά. Κάποιες φορές να πιστεύεις πως μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο και άλλες να σφίγγεις τα δόντια για να μην τα παρατήσεις. Να γελάς με τα αστεία μιας γενιάς μακρινής από τη δική σου, της οποίας το πνεύμα δεν σε αφήνει ποτέ να γεράσεις, να δουλεύεις περισσότερο από όσο φανταζόσουν και να αντλείς όλη σου τη δύναμη από τη σκέψη πως οι δάσκαλοι που γουστάρουν να διδάσκουν, πλάθουν μαθητές που γουστάρουν να μαθαίνουν.

Και ας έρθουν να σου πουν πως δεν κάνεις τίποτα σοβαρό όλη μέρα, πως υπάρχουν άνθρωποι που κουράζονται περισσότερο από σένα, πως δεν έχεις δικαίωμα να μιλάς για εξάντληση εσύ, που κάθεσαι τρεις μήνες τον χρόνο. Όσο και αν εξοργίζεσαι στιγμιαία, πάντα να το αφήνεις να περάσει, επειδή θα ξέρεις πως τέτοιες ρήσεις λέγονται συνήθως από άτομα που μετράνε τις εργατομέρες με ένσημα και όχι με χαμόγελα. Αυτό θα σου πουν μόνο οι άνθρωποι που η δουλειά τους τελειώνει στο γραφείο και δεν κάνουν άλλη τόση δουλειά στο σπίτι, που δεν γνωρίζουν τι θα πει να περνάς τα βράδια σου πάνω από γραπτά και προγραμματισμούς, που δεν νοιάζονται για τα ξένα παιδιά περίπου ή ακριβώς όσο νοιάζονται για τα δικά τους.

Είναι ευλογία να είσαι παιδαγωγός, γιατί ποτέ δεν είσαι μόνο αυτό. Είσαι ταυτόχρονα ψυχολόγος, γιατί γνωρίζεις πώς να δίνεις κίνητρα και να διαβάζεις ψυχές, είσαι γιατρός που πολεμάει μικρόβια και μικροασθένειες, είσαι ηθοποιός επειδή έχεις μάθει να χαμογελάς μπροστά στο κοινό σου όσο και αν το σώμα ή η καρδιά σου καταρρέει στα παρασκήνια, είσαι αστυνόμος, προπονητής μα πάνω από όλα είσαι ένας δεύτερος γονέας που καλείται να σταθεί στο πλάι μιας γενιάς που σιχάθηκε να ακούει πως δεν έχει μέλλον, που έχει ανάγκη να πιστέψει στην ικανότητά της να φτιάξει τον κόσμο από την αρχή και χρειάζεται να χωνέψει πως τα λουλούδια που φυτεύεις μόνος σου, μυρίζουν πάντα υπέροχα.

Η Έλλη Τσαΐρη είναι πολιτισμιολόγος - εκπαιδευτικός. Κατέχει ΒΑ στον Ελληνικό Πολιτισμό (Ιστορία-Αρχαιολογία-Τέχνη) και MSc στις Ελληνικές Σπουδές (Εκπαίδευση και Πολιτισμική Διαχείριση)