[2/1/2022]

Φωτογραφία: Chemnitz, Karl Marx Monument,Chemnitz, Haus der Bezirksleitung

Πηγή: Europeana

Αριστοτέλης - Μαρξ: συγκλίνοντα και αποκλίνοντα ζητήματα

Της Χαρινέλας Τουρνά

Περίληψη:

Η μέθοδος του Μαρξ από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο διαφέρει από την ανάλογη εγελιανή, καθόσον προϋποθέτει την εποπτεία και την αντίληψη των γεγονότων της πραγματικότητας.  Η θέση αυτή του Μαρξ συναντάται με τις αντιλήψεις του Αριστοτέλη  για τη διαδικασία της νόησης ως μετάβασης στις έννοιες των ιδιοτήτων που προσιδιάζουν στα πράγματα.  Είναι γεγονός ότι ο Μαρξ θεωρούσε τον Αριστοτέλη ως τον πιο πλήρη φιλόσοφο κι είχαν κοινή τη σύλληψη της αντικειμενικής αντιστοιχίας της έννοιας, στο κέντρο της οποίας βρίσκεται η ιδέα της επιστήμης. Ο Μαρξ ανατρέχει στον Αριστοτέλη, όταν αναλύει τη μορφή της αξίας του εμπορεύματος «σ’ ένα οποιοδήποτε άλλο εμπόρευμα» «κλίναι  πέντε ἀντί οἰκίας» και του αναγνωρίζει ότι παρατήρησε τη διαφορά ανάμεσα στην αξία χρήσης και την ανταλλακτική αξία.  Παρότι ο Μαρξ θεωρούσε ότι η ύπαρξη   του δουλοκτητικού συστήματος εμπόδιζε τον Αριστοτέλη να «δει» την ανθρώπινη εργασία, ο Αριστοτέλης συνειδητοποίησε  με σαφήνεια το ρόλο της εργασίας στην ανταλλαγή πραγμάτων και στη ζωή της κοινωνίας, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιεί τις έννοιες δυνάμει και ἒργῳ σε σχέση με την εργατική δύναμη. Στην αρχαιότητα και ειδικότερα στον Αριστοτέλη ο δούλος ορίζεται ως πρακτικόν όργανον παραγωγής όχι για να κατασκευάζει αλλά για να βοηθά στη διαχείριση της ζωής. Αν και  Αριστοτέλης και ο Μαρξ χρησιμοποιούν τον όρο πράξις και praxis, διαφοροποιούνται, καθόσον ο μεν πρώτος θεωρεί ότι ο ουσιαστικός προορισμός της πράξης είναι να υπηρετεί συνειδητούς σκοπούς, ενώ ο δεύτερος αναφέρεται στην αλλοτριωμένη πράξη.  Ωστόσο, και οι δύο αρνούνται μια λειτουργική θεώρηση  της πράξης που δεν θέτει ορθολογικά κριτήρια ανθρωπισμού.

H Χαρινέλα Τουρνά είναι φιλόλογος στο Πρότυπο ΓΕΛ Αναβρύτων.

Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση, ολική, μερική ή περιληπτική αναπαραγωγή, η κατά παράφραση ή διασκευή των κειμένων που περιέχονται στο τεύχος με οποιονδήποτε τρόπο (ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο), χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη.