18-03-2021

Χρειαζόμουν να κάνω έναν εσωτερικό διάλογο για το ζήτημα της εσωτερικής αξιολόγησης και ξεκίνησα μελετώντας τις σχετικές διατάξεις του ν.4692/2020 κι έπειτα τις απόψεις που κατατέθηκαν στον δημόσιο διάλογο:

Σκέψεις με αφορμή την αξιολόγηση των σχολικών μονάδων 21-02-2021

Και η εικόνα: μέτρα ξύλινα και μεζούρες, φράση κλειδί: τεχνοκρατική αντίληψη για την εκπαιδευτική διαδικασία.

Αυτό-αξιολόγηση σχολείου. Μη βαφτίζουμε το κρέας ψάρι. 23-02-21

Και η εικόνα: ένα μολύβι με κόκκινη μύτη που τσεκάρει, φράση κλειδί: η αυτο-αξιολόγηση άλλοτε ως σύνθημα, άλλοτε ως πανάκεια, άλλοτε ως «δούρειος ίππος».

Αξιολόγηση στην εκπαίδευση ή κριτικός εκπαιδευτικός αναστοχασμός ;  01-03-2021

Και η εικόνα: ένα μολύβι σπασμένο στα δύο, φράση κλειδί: «Θα είχε πραγματικό νόημα να…».

Κάθε εικόνα, χίλιες λέξεις. Και μία φράση ανάμεσα στις πολλές που με βοηθά να ξετυλίξω τη σκέψη μου, «η συζήτηση πάνω σε αυτά τα ερωτήματα θα προκαλούσε εντάσεις, ενδεχομένως και συγκρούσεις … αυτό όμως είναι λογικό όταν οι άνθρωποι στοχάζονται και συζητούν πάνω σε θέματα που ακουμπάνε σε βαθιές αξιακές παραδοχές  που συγκροτούν μεταξύ άλλων και την επαγγελματική τους έξη».[1]                                                                                                                              

Ναι λοιπόν, επαγγελματική έξη, άθελα μας, γιατί αυτή είναι η ζωή μας χρόνια τώρα, και αξιακές παραδοχές γιατί η δουλειά μας για να έχει ειλικρίνεια πρέπει να στηρίζεται σε αξιακές παραδοχές. Πώς μπορεί κάποιος που διδάσκει να μην πιστεύει αυτά που προτείνει ως λύσεις για τα προβλήματα και να μην τα εφαρμόζει; Διαφορετικά, θα ήμασταν διχασμένες προσωπικότητες και τα λόγια μας δε θα είχαν ίχνος πειθούς. Μπορεί να μη μας νοιάζει και να μην είναι δουλειά μας να πείσουμε κανέναν, αλλά δεν μπορούμε να μην ανοίγουμε δρόμους ή να τους ανοίγουμε χωρίς να πιστεύουμε πως κάπου θα οδηγήσουν.

Αξιολόγηση, λοιπόν, και προθεσμίες και Δράσεις Α και Β και συνεδριάσεις και ορολογίες όπως «μη επαρκής, επαρκής, καλή, εξαιρετική» και ασφαλιστικές δικλείδες, ο σύλλογος διδασκόντων, ο συντονιστής παιδαγωγικής ευθύνης, το ΠΕΚΕΣ και τέλος η Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε. Όσο για την κουλτούρα αξιολόγησης δε χρειάζεται να προϋπάρχει, αφού «τρώγοντας έρχεται η όρεξη» ή κάπως έτσι πιστεύει το Υ.ΠΑΙ.Θ. «Στου κασίδη το κεφάλι θα μάθουμε» και θ’ αξιολογούμε αντικειμενικά κάποια στιγμή. «Κι ο κασίδης δεν βαριέσαι ας γκρινιάζει, θα συμμορφωθεί».

Μόνο που συμμορφώθηκε ήδη αρκετές φορές και αξιολογήθηκε ο κασίδης. Όσο για τους κασίδηδες-εκπαιδευτικούς είναι πλέον οι άνθρωποι που με μηδενικό επαγγελματικό προσανατολισμό τελείωσαν πανεπιστήμια στη δεκαετία του ‘90 και διεκδίκησαν μια θέση στη δημόσια εκπαίδευση. Αυτοί στελεχώνουν σήμερα τα δημόσια σχολεία κι αυτοί απέχουν κάπως από τη συνταξιοδότηση, άρα καλούνται να εφαρμόσουν τα «νέα μέτρα». Άλλοι υπηρέτησαν χρόνια αναπληρωτές σε νησιά και ορεινές περιοχές, προκειμένου να αποκτήσουν τα πολυπόθητα μόρια που θα τους οδηγούσαν πλησιέστερα στον τόπο μόνιμης διαμονής τους. Άλλοι, για να το αποφύγουν αυτό, εργάστηκαν χρόνια με συνθήκες επισφαλείς σε φροντιστήρια μέσης εκπαίδευσης και ιδιωτικά σχολεία. Έπειτα, άνοιξε ένα παραθυράκι στον ήλιο, ο ΑΣΕΠ. Στους πρώτους διαγωνισμούς δισταγμός και αποχή, πόλεμος συνειδησιακός κι όταν αυτός ο πόλεμος παραμερίστηκε συμμετοχή στις εξετάσεις. Μήπως η επιτυχία στο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ δεν αποτελούσε κριτήριο αξιολόγησης; Στην πορεία άρχισαν να ανοίγουν φροντιστήρια προετοιμασίας των υποψηφίων, να δηλώνουν συμμετοχή και πτυχιούχοι χωρίς καμία προϋπηρεσία, ώσπου ξανά όλα στον πάγο. Διαγωνισμοί τέλος. Αυτοί πάντως που προσλήφθηκαν μέσω ΑΣΕΠ τουλάχιστον μία φορά αξιολογήθηκαν, μήπως δεν είναι έτσι;

Αναζητήστε να αξιολογήσετε όσους συμπλήρωσαν μόρια οριστικής τοποθέτησης και υπηρετούν εκεί που επιθυμούν, αφού πρώτα πέρασαν από γραφεία του Υπουργείου Παιδείας προσμετρώντας τα μόρια οργανικής θέσης στα Κουφονήσια! Αξιολογήστε και με βάση τα θεματικά αντικείμενα. Κάποιοι κλάδοι έχουν δικαίωμα να διδάσκουν τα πάντα, όπως οι ΠΕ02,  και κάποιοι άλλοι έχουν μόνο ένα - δύο θεματικά πεδία, όπως οι ΠΕ01. Αφού είναι παντεπόπτες οι μεν και όχι οι δε, τότε γιατί δεν υπάρχει και διάκριση στον μισθό; Είτε χωρίστε τις ειδικότητες είτε δημιουργήστε ειδικότητες-μαμούθ. Αξιολογήστε αφού αναθέσετε πρώτα στους διοικητικούς υπαλλήλους, που δεν αξιολογούνται, να ταξινομήσουν ανά ειδικότητα τα σχετικά με το διδακτικό έργο προσόντα κάθε εκπαιδευτικού (συναφείς μεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών, ψηφιακές δεξιότητες, γνώση ξένων γλωσσών, επιμορφώσεις). Κάνετέ το  συστηματικά και οργανωμένα, προκειμένου να τοποθετηθεί  ο καθένας ανάλογα με τις ανάγκες της υπηρεσίας.

Τα τελευταία χρόνια φρόντισαν οι εκπαιδευτικοί να εξασφαλίσουν μεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών και να συσσωρεύσουν προσόντα. Ελέγξτε τη συνάφεια των τίτλων με το αντικείμενο της διδασκαλίας τους. Εκεί θα φανεί αν τους απέκτησαν για να βελτιωθούν ως προς το θεματικό τους πεδίο. Αν γινόταν μία στατιστική έρευνα, τα ποσοστά εκπαιδευτικών με αυξημένα προσόντα που  υπηρετούν στα σχολεία θα μας ξάφνιαζαν ευχάριστα. Όλοι αυτοί για ν’  αποκτήσουν τις επιπλέον δεξιότητες δεν ξόδεψαν προσωπικό χρόνο και χρήμα; Δεν αξιολογήθηκαν πριν εξασφαλίσουν τους τίτλους; Τους χαρίστηκαν;

Καταγράψτε όλους αυτούς που μόνο από μεράκι κι αγάπη για τη δουλειά τους, έξη επαγγελματική ας το ξαναβαφτίσουμε, έβαλαν ενέχυρο τον ελεύθερο χρόνο τους και εκπόνησαν προγράμματα με κάποια ουσία (περιβαλλοντικά, πολιτιστικά) χωρίς να περιμένουν ανταμοιβή, αφού δεν είχε θεσμοθετηθεί κάτι τέτοιο. Κάπου στα αρχεία των γραφείων θα υπάρχουν τα ονόματά τους, μόνο να ταξινομηθούν χρειάζεται. Μήπως η δουλειά τους δεν αποτελεί δείγμα για την αξιολόγησή τους; Τι να πούμε και για εκείνους που άμεσα ανταποκρίθηκαν στην πρόκληση της τηλεκπαίδευσης, φρόντισαν να εξοπλιστούν με πιο σύγχρονους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και πληρώνουν ένα χρόνο τώρα από τον μισθό τους συνδέσεις  προκειμένου να κάνουν μάθημα για το δημόσιο σχολείο. Αναφέρομαι σ’ αυτούς ντε, που εξηγούν στους μαθητές, τους οποίους κανείς δεν εκπαίδευσε, τους όρους της τηλεκπαίδευσης και της ασύγχρονης ηλεκτρονικής πλατφόρμας, αυτούς με την χρόνια έξη, λέω. Μήπως δεν αξιολογήθηκαν από τις πράξεις τους;  

Ξεκινήστε από αυτά και, αφού αλλάξει το τοπίο του σχολείου, προχωρήστε. Αφού συνταξιοδοτηθούν άνθρωποι που με άλλη λογική μπήκαν στην εκπαίδευση και -πώς να το κάνουμε- ν’ αποκτήσουν κουλτούρα αξιολόγησης λίγο πριν τη συνταξιοδότηση είναι δύσκολο, συνταξιοδοτήστε τους και προχωρήστε. Αφού φροντίσετε να περιορίσετε και τον αριθμό των αναπληρωτών που είναι επισφαλείς και παραδεχθείτε πως κάθε μορφή εξάρτησης συνδέεται με δουλικότητα, αλλά κι ακόμη όταν δεν ισχύει αυτό, τους λείπει η συνολική εποπτεία της λειτουργίας της σχολικής μονάδας εφόσον γίνονται μέλη του συλλόγου μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα, μονιμοποιήστε τους και προχωρήστε. Δοκιμάστε να μας βοηθήσετε στο κομμάτι της λειτουργίας μας ως επαγγελματικής κοινότητας μάθησης (ο όρος δικός σας) εφόσον διορίστηκαν ψυχολόγοι-φαντάσματα στα σχολεία, τουλάχιστον σε αυτό που υπηρετώ, αυτοί νομίζω έχουν τις δεξιότητες να διαχειριστούν ενήλικες και να τους πείσουν να δουλεύουν συνεργατικά, αλλιώς πως θα πετύχει η εσωτερική αξιολόγηση; Κάντε το και προχωρήστε. Αλλιώς υποτέλεια-ανταγωνισμός-καχυποψία και κλίκες συμφερόντων που ήδη είναι υπαρκτές, εκεί θα οδηγηθούμε κι ό,τι προχωρήσει στραβά θα προχωρήσει.

Αξιολογήστε τη διοικητική λειτουργία που αφορά τα στελέχη της εκπαίδευσης, αυτοί μοριοδοτούνται και επιλέγονται, δεν ψηφίζονται, επομένως η δική τους προσαρμογή στην αυτοαξιολόγηση και την ετεροαξιολόγηση είναι στοιχείο που το επέλεξαν. Πόσο αποτελεσματικοί είναι στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού; Μήπως απλά εφαρμόζουν πανάρχαιες τεχνικές διαχείρισης, όπως το διαίρει και βασίλευε, ο συγκεντρωτισμός των εξουσιών, η κολακεία και η καλλιέργεια προσδοκιών σε όσους είναι επιρρεπείς σε μικροεξυπηρετήσεις; Εύκολα μπορείτε να βρείτε τεκμήρια για όλα αυτά, κοιτάζοντας τις περιπτώσεις που με δική τους παρέμβαση τοποθετούνται στη δική τους σχολική μονάδα ανεξάρτητα από την κανονική σειρά τοποθέτησης τα άτομα που οι ίδιοι/-ες ζητούν από τις διευθύνσεις και άλλα μικρά, εύκολα να αποκαλυφθούν, μυστικά. Μην μας αναγκάζετε να παίξουμε με τεκμήρια τον ρόλο του δωσίλογου, γιατί δε θα το κάνουμε και θα χαθεί κάθε ελπίδα για συνεργατική προσέγγιση και υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ των διδασκόντων. Προετοιμάστε το έδαφος κι έπειτα πάρτε αμπάριζα, δε φοβόμαστε την αξιολόγηση, το να αξιολογηθούμε χωρίς ασφαλή κριτήρια, χωρίς να έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο κι  από άτομα χωρίς τα αντίστοιχα εφόδια, αυτό μας ανησυχεί.

Μαρία Τσούρτη

[1] Κώστας Θεριανός, Αξιολόγηση στην εκπαίδευση ή κριτικός εκπαιδευτικός αναστοχασμός, Νέα Παιδεία-Γλώσσα, 01-03-2021