[22/12/2024]
Αντιφάσεις: καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας μέσω του λογοτεχνικού κανόνα
Τα τελευταία χρόνια, η δημιουργία νέων αναγνωστών/στριών στα σχολεία αποτελούσε μια πρόκληση για τους/τις εκπαιδευτικούς. Σχολικές λέσχες ανάγνωσης, ομάδες βιβλιοθήκης, ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων στην τάξη, ένταξη των graphic novel και των κόμικς στα προγράμματα φιλαναγνωσίας, δράσεις δημιουργικής γραφής, σύνδεση του κινηματογράφου με λογοτεχνικά κείμενα, συμμετοχή σε εργαστήρια συγγραφέων και ποιητών, μαθητικές εκδόσεις, εικονοποιήσεις, ενίσχυση με κάθε τρόπο της μαθητικής πρόσληψης, προσκλήσεις συγγραφέων και ποιητών/τριών στα σχολεία και πολλές παρόμοιες προσπάθειες αναδεικνύουν την αγωνία, αλλά και την επιθυμία να κερδηθεί ένα στοίχημα: οι νέες γενιές να αγαπήσουν το βιβλίο, να γίνουν επαρκείς αναγνώστες, να επιλέξουν την ανάγνωση βιβλίων από ένα βιντεοπαιχνίδι.
Κι έρχεται εκείνη η μέρα που ο/η εκπαιδευτικός ενημερώνεται ξαφνικά πως τα βιβλία που θα πρέπει να διαβάσουν τα παιδιά είναι συγκεκριμένα, πως έχουν επιλεγεί άνωθεν χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το πλαίσιο, που είναι διαφορετικό κάθε φορά, χωρίς να δίνεται η δυνατότητα επιλογής στον/στην εκπαιδευτικό, ο/η οποίος/α ξέρει τα ενδιαφέροντα, αλλά και τις δυνατότητες των μαθητών/τριών του/της, χωρίς να γίνεται διάλογος με εκπαιδευτικούς αφιερωμένους/ες σε προγράμματα φιλαναγνωσίας. Η λίστα των βιβλίων περιλαμβάνει Αίσωπο, Γκριμ και Άντερσεν για το Νηπιαγωγείο, αγνοώντας τους σύγχρονους συγγραφείς που αγγίζουν κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα τα οποία παρουσιάζουν με τρόπο ελκυστικό στα παιδιά. Περιλαμβάνει Πηνελόπη Δέλτα και Καζαντζάκη στο Δημοτικό, Καρκαβίτσα, Παλαμά και Ντόιλ στο Γυμνάσιο, Παπαδιαμάντη, Όστιν, Βιζυηνό στο Λύκειο. Αυτή η λίστα θα ήταν ιδανική (αν και κάθε «κανόνας» αγνοεί την υποκειμενικότητα) για μαθητές/τριες των δεκαετιών του ‘70 και του ‘80, αλλά όχι της εποχής μας.
Δεν ξέρω αν αυτοί/ές που επέλεξαν αυτά τα βιβλία για τις συγκεκριμένες τάξεις έχουν διδάξει τα τελευταία 25 χρόνια. Ας ρωτούσαν τουλάχιστον τους/τις εκπαιδευτικούς που υλοποιούν προγράμματα φιλαναγνωσίας ή με κόπο κρατούν ανοικτές τις σχολικές βιβλιοθήκες, οι οποίες φυλλορροούν. Θα μάθαιναν πως κανένα από τα προτεινόμενα (με εξαίρεση, ίσως, δύο τρία) δεν έχει ενδιαφέρον για τα παιδιά. Υποθέτω πως η επιλογή έγινε με βάση κριτήρια μη παιδαγωγικά: αν είναι ελεύθερα τα πνευματικά δικαιώματα, αν ανήκουν στον λογοτεχνικό κανόνα και αν υπάρχουν ικανά αποθέματα στους εκδοτικούς οίκους. Ίσως πάλι οι ανώνυμοι που επέλεξαν αυτά τα έργα -από τα οποία απουσιάζει εντελώς η ποίηση- να θυμήθηκαν τα δικά τους διαβάσματα. Άλλωστε, ποιος εμπιστεύεται τους/τις εκπαιδευτικούς της τάξης; Τι ξέρουν αυτοί/ες από σπουδαία βιβλία;
Έτσι, όμως, δεν κερδίζεις αναγνώστες/στριες και η προσπάθεια μοιραία θα αποτύχει.
Ελευθερία Παπαμανώλη, φιλόλογος, Δρ Επιστημών της Αγωγής
Δείτε πληροφορίες για τη συνδρομή του 2024 στη σχετική ιστοσελίδα.
Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση, ολική, μερική ή περιληπτική αναπαραγωγή, η κατά παράφραση ή διασκευή των κειμένων που περιέχονται στο τεύχος με οποιονδήποτε τρόπο (ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο), χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη.
