"Όλοι οι μαθητές, ένα σχολείο. Όλοι οι μαθητές, ένα θέατρο"
Διεθνές Νεανικό Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος
Συρακούσες, Σικελία
Από τις 11 Μαΐου έως τις 31 Ιουνίου 2011 πραγματοποιείται για 17η χρονιά το Διεθνές Νεανικό Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος στη Σικελία. Αποτελεί τη σημαντικότερη συνάντηση νέων από όλο τον κόσμο με θέμα το αρχαίο ελληνικό και ρωμαϊκό δράμα. Πρόκειται για θεσμό παιδαγωγικής και πολιτιστικής σημασίας, που εισήγαγε πρώτη φορά το INDA (Istituto Nazionale del Dramma Antico) μεταξύ 26 και 31 Μαΐου του 1991, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης και Θεάματος, το Περιφερειακό Υπουργείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς και την Επαρχία των Συρακουσών.
Το INDA είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός, που ιδρύθηκε το 1914 αλλά πήρε τη σημερινή του μορφή το 1998, με στόχο τη μελέτη και την ανάδειξη του αρχαίου δράματος και την αναβίωση των παραστάσεών του. Από την ίδρυσή του οργανώνει δράσεις σε ετήσια βάση, με εξαίρεση την παύση εργασιών κατά τους δύο παγκοσμίους πολέμους. Σε αυτές εντάσσεται το ετήσιο διεθνές επιστημονικό συνέδριο για το αρχαίο δράμα, με προσκεκλημένους ομιλητές από την Ιταλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η έκδοση του επιστημονικού περιοδικού Dioniso από το 1931, η έκδοση του ηλεκτρονικού περιοδικού Prometeo και η διοργάνωση του Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος στο αρχαίο θέατρο των Συρακουσών, αρχικά με Ιταλούς καλλιτέχνες και μετακλήσεις ξένων καλλιτεχνών, έπειτα με δικές του παραγωγές. Το καλλιτεχνικό αυτό γεγονός έχει γίνει πολιτιστικός πόλος έλξης για σημαντικές προσωπικότητες του θεάτρου, όπως οι Pier Paolo Pasolini, Ειρήνη Παππά, Luca Ronconi, Peter Stein, Vittorio Gassman κ.α., με τους οποίους συνεργάστηκε το Ινστιτούτο. Φέτος, παρουσιάζονται η Ανδρομάχη του Ευριπίδη, ο Φιλοκτήτης του Σοφοκλή και οι Νεφέλες του Αριστοφάνη.
Εκτός από τις αμιγώς πολιτιστικές εκδηλώσεις, το INDA δραστηριοποιείται έντονα και συστηματικά και στο χώρο της εκπαίδευσης. Διοργανώνει σε όλη τη χώρα σεμινάρια και εργαστήρια πάνω στο αρχαίο δράμα για μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αλλά και δραματοποιημένες αναγνώσεις έργων, προσαρμοσμένες στις απαιτήσεις της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το 2010 ξεκίνησε τη λειτουργία της η Ακαδημία Αρχαίου Δράματος, στην οποία παρέχονται μαθήματα όχι μόνο στους μελλοντικούς επαγγελματίες του θεάτρου. Τα προσφερόμενα μαθήματα διαμορφώνονται ανάλογα με την ηλικία και τις δεξιότητες των ενδιαφερομένων. Τέλος, είναι εταίρος σε μεταπτυχιακά προγράμματα (Master) σε πανεπιστημιακά τμήματα εκτός Ιταλίας.
Η εκπαιδευτική δράση του Ινστιτούτου κορυφώνεται με τη διοργάνωση του Διεθνούς Νεανικού Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος κάθε Μάιο και Ιούνιο στο αρχαίο θέατρο του Palazzolo Acreide κοντά στις Συρακούσες. Στόχος είναι η συνάντηση των νέων και των μαθητών όλων των βαθμίδων και η ευαισθητοποίησή τους στην κλασική κουλτούρα και την παράδοσή της. Το Φεστιβάλ αρχικά απευθυνόταν σε μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σήμερα είναι πλέον ανοιχτό σε όλες τις βαθμίδες. Συμμετέχουν και φοιτητές Τμημάτων Θεατρικών Σπουδών και φοιτητές σχολών παραστατικών τεχνών.
Η επιστημονική επιτροπή της διοργάνωσης ταξιδεύει σε όλη την Ιταλία, επισκέπτεται τα ενδιαφερόμενα σχολεία, διοργανώνει επιμορφωτικά σεμινάρια και σχεδιάζει περιφερειακά φεστιβάλ. Τέλος, μέσα από προκαθορισμένες διαδικασίες, επιλέγει τα σχολεία εκείνα τα οποία θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο Νεανικό Φεστιβάλ. Όσοι μαθητές και νέοι συμμετέχουν προετοιμάζουν τα έργα σχεδόν για ένα χρόνο, σε επίπεδο μελέτης, έρευνας, σκηνοθεσίας και δοκιμών. Οι ομάδες έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάσουν έργα της αρχαίας δραματουργίας της δικής τους επιλογής και να πειραματιστούν ως προς το κείμενο και τη διασκευή του ή και τη σκηνοθεσία, επαναπροσεγγίζοντας έτσι τα αρχαία κείμενα μέσα από τη δική τους οπτική.
Το πολιτιστικό αυτό πρόγραμμα προβλέπει επίσης συναντήσεις με σκηνοθέτες και ηθοποιούς που συμμετέχουν σε παραστάσεις της τρέχουσας θεατρικής περιόδου. Οι συναντήσεις συχνά οδηγούν σε συζητήσεις γύρω από θέματα της επικαιρότητας, προκαλώντας τον προβληματισμό του νεανικού κοινού, που βρίσκεται σε διαρκή πνευματική αναζήτηση. Οι νέοι, μέσα από την εμπειρία του θεάτρου ως δράσης της κοινότητας, αναδεικνύουν τις αρετές του. Ταυτόχρονα, βρίσκουν έδαφος πρόσφορο για ανταλλαγή ιδεών και συζήτηση, χώρο για πειραματισμό, ένα σταθερό εργαστήριο, που λειτουργεί και ως παρατηρητήριο συναισθημάτων και συγκρούσεων. Η συνάντηση αυτή αποτελεί μια ουσιαστική ευκαιρία οι νέοι να συνομιλήσουν με συνομηλίκους τους από χώρες της Ευρώπης και της Μεσογείου.
Από την εποχή που εγκαινιάστηκε το Φεστιβάλ μέχρι σήμερα παρουσιάζει σημαντική εξέλιξη. Στην πρώτη διοργάνωση έλαβαν μέρος 26 σχολεία. Φέτος συμμετέχουν 3.200 νέοι από την Ιταλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Κάθε χρόνο 30.000 μαθητές παρακολουθούν τις παραστάσεις, γεγονός που συνεχώς ενισχύει το κύρος και την απήχηση του Νεανικού Φεστιβάλ. Φέτος, τιμητικά, άνοιξαν το Φεστιβάλ τα Καλλιτεχνικά Σχολεία του Γέρακα, των Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης και του Ηρακλείου Κρήτης, που συμμετείχαν στη διοργάνωση μετά από πρόσκληση του INDA, υπό την αιγίδα του ελληνικού Υπουργείου Παιδείας. Στόχος του Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ. είναι η διοργάνωση ανάλογου φεστιβάλ και στην Ελλάδα "σε περιοχή που θα οριστεί με γνώμονα την παιδευτική, πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη" σύμφωνα με το οικείο δελτίο τύπου. Η διάθεση για συνεργασία από την πλευρά του Ινστιτούτου είναι ενθουσιώδης.
Πολλές είναι οι ενδιαφέρουσες πτυχές αυτού του προγράμματος παιδείας μέσα από τον πολιτισμό. Η πρωτοτυπία του όμως έγκειται στο συνδυασμό παιδείας, πολιτισμού και ανάπτυξης. Μέσα από τη διάδοση του αρχαίου δράματος και την προσπάθεια εδραίωσης της κλασικής παιδείας, υπηρετούνται και άλλοι δύο στρατηγικής σημασίας στόχοι, η πολιτιστική ανάδειξη της Σικελίας και η τουριστική της ανάπτυξη. Μέσα από την πολιτιστική δραστηριότητα έρχεται και η ενίσχυση περιοχών που δε διαθέτουν οικονομική ευρωστία. Κατά τη διάρκεια και των δύο Φεστιβάλ, του επαγγελματικού και του νεανικού, το Palazzolo και οι Συρακούσες μετατρέπονται σε πόλεις με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στη Σικελία. Σε καμία περίπτωση όμως, δεν είναι τα οικονομικά οφέλη αυτά που υπερτερούν στη σκέψη των διοργανωτών. Όπως δηλώνουν "πρωταγωνιστές, η κλασική σκέψη -ζωντανή κινητήρια δύναμη του σύγχρονου κόσμου- και ο κόσμος των εφήβων".
Η εμπειρία του Νεανικού Φεστιβάλ είναι δύσκολο να συνοψιστεί σε λίγες λέξεις. Μπορεί όμως να ξεχωρίσει κανείς δύο παραμέτρους, που αναμφίβολα συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής: την ανεπιτήδευτη αγάπη για το αρχαίο δράμα, και συνεπώς το θέατρο, που καλλιεργείται από την πρώτη σχολική ηλικία, και μια ουσιαστική πρόταση για την αναπτυξιακή πορεία ενός τόπου άρρηκτα δεμένη με την παιδεία και τον πολιτισμό. Σε δεινούς καιρούς οφείλει κανείς να μην ομφαλοσκοπεί. Αντίθετα, επιβάλλεται να αναζητά καλές πρακτικές, βαθιά αισιόδοξες.
Πολλές ευχαριστίες στον κ. Θεόδωρο Αγγελόπουλο, πρόεδρο της Επιτροπής των Καλλιτεχνικών Σχολείων Ελλάδας, για το υλικό και το χρόνο που μου διέθεσε, και στους κ. Fernando Balestra, καλλιτεχνικό διευθυντή του INDA, την κ. Vanessa Mascitelli, διευθύντρια του INDA, τον κ. Roberto Visentin, δήμαρχο των Συρακουσών, και τον κ. Carlo Scibetta, δήμαρχο του Palazzolo, για την πρόσκληση, την υποδειγματική συνεργασία και τη θερμή φιλοξενία τους. Τα έξοδα της 4ήμερης παραμονής των Ελλήνων μαθητών και καθηγητών στις Συρακούσες είχε αναλάβει η διοργανώτρια αρχή (INDA) και η μεταφορά τους ήταν ευγενική χορηγία της Aegean Airlines.
Χρήσιμο υλικό
