[02/01/2022]
Νομοτελειακά
της Νατάσας Μερκούρη
Όταν μου είπε ο Δημήτρης ότι ο Δάσκαλος έφυγε, στροβιλίστηκα. Ο χρόνος συστάλθηκε. Έκανα στάση σε πολλές στιγμές μέσα σε λίγη ώρα. Σπαράγματα. «Απόψε… θα πάω… μονάχος μου… στο σπίτι;».
Είχα τη μεγάλη τύχη να τον έχω δάσκαλο στα πρώτα χρόνια της καθηγητικής μου ζωής. Χωρίς τη γνώση και την έγνοια του δε θα είχα φτάσει ούτε στα μισά της σημερινής μου διαδρομής. Η μαθητεία δίπλα του ήταν άσκηση πειθαρχίας, εργατικότητας, επιμονής, κόπωσης. «Να τανύσετε τις νύχτες σας».
Ο Νικήτας Παρίσης διέφερε από πολλούς καταξιωμένους στον χώρο της εκπαίδευσης, που μοιράζουν τη γνώση αλλά κρατούν κρυφά τα μυστικά της δεξιοτεχνίας. Δίδασκε όπου κι αν βρισκόταν. Mέσα από το συγγραφικό του έργο, επιστημονικό και λογοτεχνικό, στις τάξεις και στα σεμινάρια, στις συναντήσεις του Σαββάτου και στα κοινωνικά δίκτυα. Δίδασκε την οικονομία και τη σοβαρότητα της ζωής, την προσεκτική ερμηνεία των προσώπων, τη λεπταίσθητη γραφή. Μας εκπαίδευε στην αναζήτηση της ολοκληρωμένης σκέψης και της τέλειας λέξης. Όποιο επαγγελματικό δρόμο κι αν επέλεγε στη ζωή του, πάλι δάσκαλος θα ήταν.
Αντιπαθούσε τις συμμαχίες και τις δολοπλοκίες. Είχε απείρως σοβαρότερες ενασχολήσεις από το κυνήγι «ημετέρων» συμφερόντων, οικονομικών ή μη. Η παρουσία και η δυναμική του θεμελίωναν φιλολογικά τους μέλλοντες καιρούς. ‘Έφτιαχνε συντροφιές, όχι από αυτές τις μέτριες, που εξαργυρώνουν αλληλοϋποστήριξη, αλλά τις συναρπαστικές, που θέλουν να ακούν αλήθειες, που μοιράζονται την αφοσίωση σε ιδέες, που πολεμάνε να πραγματοποιήσουν τα σχέδιά τους, που σου προκαλούν ταραχή για όσα αγνοείς και για όσα θα ήθελες να γίνεις. Συντροφιές αγέρωχες, που έχουν μέλλον μπροστά τους, κι ας μη συναντιούνται συχνά, που ήξερε ότι θα άντεχαν ακόμα κι όταν εκείνος δε θα ήταν εκεί. Σαν τη συντροφιά αυτού του αφιερώματος.
Και ήταν ο αρχηγός, αναμφισβήτητα και νομοτελειακά. Μόνο αυτός θα μπορούσε να είναι, γιατί είχε τη γνώση, την ευρύτητα σκέψης, την αποδοχή, τον σεβασμό και την αγάπη όλων μας. Χρόνια μετά, αφού χωριστήκαμε επαγγελματικά, άκουγα κενά λόγια για αριστεία και ηγεσία. Πικρό χαμόγελο. Ο Αιμίλιος στο Όλα τα τρώει η σκουριά νιώθει «ένα στυμμένο λεμόνι…απολειφάδι». Ποιος θα μπορούσε να στραγγίξει τον Παρίση; Έστυβες, έπινες και πάντα είχε κι άλλο. Νήπιοι και μωροί όσοι πίστεψαν ότι τον νίκησαν, ενώ στην πραγματικότητα εκείνοι ήταν το «ασήμαντο», που οι ανώτεροι αποθέωναν.
Ο συνεκτικός ιστός, όμως, της συντροφιάς ήταν άλλος. Ξεδιπλώνεται στα λόγια του, στις 26/7/2016 «Ποια πρόσωπα μπορούν να μιλούν ουσιαστικά και να ξημερώσουν μια ολόκληρη νύχτα; Τα λεγόμενα συνεστώτα. Αυτά δηλαδή που πάσχουν και υποφέρουν απ' τους ίδιους καημούς και έχουν ή νιώθουν τις ίδιες εσωτερικές ταραχές στην ψυχή τους. Είναι πρόσωπα που τα ενώνουν πολλά νήματα εσωτερικού ταυτισμού και ομοιότροπης ευαισθησίας». Ένιωθε καλά όσα ενώνουν τους ανθρώπους και διαρκούν στον χρόνο. Όχι οι συνέργειες πίσω από κλειστές πόρτες, οι ραδιουργίες και ο αποκλεισμός.
Αυτό που, προσωπικά, με δίδαξε ήταν ένα κεφαλαιώδες μάθημα δημοκρατίας. Ήταν - και στις ψυχές μας παραμένει - σημείο αναφοράς, αλλά μας δίδαξε ότι στη ζωή του καθενός αρχηγός και φάρος είναι η αξία του. Και με αυτήν πορεύεται αν θέλει να λογαριάζεται αξιοπρεπής. Αλλιώς, - το έβλεπα στο κοντινό μου περιβάλλον - σύρεται σε χαμερπή ανταλλάγματα. Δεν είχε τον ναρκισσισμό του δασκάλου που επιδιώκει οι μαθητές του να του μοιάσουν. Έβλεπε στον καθέναν το ξεχωριστό και παρείχε με γενναιοδωρία όλη του την «εργαλειοθήκη», για να το αναδείξει. Μας ήθελε όλους καλύτερους, άριστους, να λάμψουν οι δυνάμεις μας σε πλήρη ανάπτυξη. Αυτή ήταν η βαθιά παιδαγωγική του χαρά.
Έφυγε ξαφνικά, χωρίς να μας προετοιμάσει, ακμαίος και υγιής. Ίσως ήταν η μεγαλύτερη έκπληξη που μας έκανε. Το πιο οδυνηρό μάθημά του, τελικά, ήταν η χειραφέτησή μας, να πορευόμαστε χωρίς αυτόν, χωρίς την ασφάλεια της γνώμης του.
Η Eroica και η δική μας ενηλικίωση. Ποιον θα έχουμε τώρα για αρχηγό; Νομοτελειακά, ο καθένας «το σεσημασμένον δέρας της υπάρξεώς του» και οι ψυχές μας εσάς, κύριε Παρίση. Ες αεί.
Η Νατάσα Μερκούρη είναι φιλόλογος.
