Ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας που συμβάλλει στην ανθρώπινη εξέλιξη, είναι το σχολείο. Όμως, ποιος πραγματικά είναι ο ρόλος του, αφενός ως προς το άτομο και αφετέρου ως προς την κοινωνία;
Ο Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833), Σμυρναίος, με χιώτικη καταγωγή, επιφανής διδάσκαλος του Γένους και εξέχουσα πνευματική μορφή του Ελληνισμού, έζησε στο Παρίσι, τας «Νέας Αθήνας», κατά την έκφρασή του, την εποχή του Διαφωτισμού και της Ελληνικής Επανάστασης, από το 1788 ως το τέλος της ζωής του.
Η ρήση αυτή του Πυθαγόρα, που έγινε σύμβολο των Στωικών, ειπωμένη πριν από 2.500 χρόνια, είναι επίκαιρη σήμερα όσο ποτέ άλλοτε. Καθώς βρισκόμαστε σε βαθιά κρίση όχι μόνον οικονομική, αλλά και πολιτισμική, εκπαιδευτική, κοινωνική, με απόλυτη σύγχυση αξιών και προσανατολισμού, ο προβληματισμός για την ανατροφή των νέων θα έπρεπε να είναι συνεχής.
Η σπουδή της Ιστορίας δε φωτίζει μόνο το παρελθόν, όπως νομίζουν πολλοί, ούτε αποτελεί περιδιάβαση σε νεκροταφείο ή σε μουσείο. Φωτίζει κυρίως το παρόν και μας βοηθάει να βλέπουμε κάπως καθαρότερα το μέλλον, ενισχύοντας την όραση με γνώση, ώστε να ενεργούμε πιο έγκαιρα και πιο σωστά. Όποιος ξέρει καλύτερα, σκέπτεται ορθότερα.
Κάθε άτομο γεννιέται με τη δυνατότητα να ακολουθήσει πολλούς δρόμους. Ποιο δρόμο θα πάρει τελικά θα εξαρτηθεί από το περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσεται και τις ανάγκες, από τα ερεθίσματα που δέχεται και τα σημάδια που του αφήνουν, από τυχαίους παράγοντες και περιστατικά.
Ο Ουμπέρτο Έκο έγραψε κάπου ότι η παγκόσμια λογοτεχνία αρχίζει με έναν καβγά και ο καβγάς γίνεται για μια γυναίκα...
Με αφορμή το σχέδιο προγραμμάτων σπουδών για το μάθημα της Ιστορίας στην υποχρεωτική εκπαίδευση, που εκπονήθηκε πρόσφατα από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και έγινε αντικείμενο αμφιλεγόμενων κριτικών, διατυπώθηκαν, παράλληλα, σκέψεις, ενίοτε υπερβολικές, ως μη έδει, για τη θέση του μαθήματος της Ιστορίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
