Περίληψη
Το άρθρο αναφέρεται σε μια διάσταση της διδακτικής διαδικασίας που λείπει από τη Λογοτεχνία στο ελληνικό σχολείο και ειδικά στο Λύκειο: Αυτήν του χιούμορ. Αρχικά αναφέρεται στην υφή, στον ορισμό του χιούμορ γενικότερα. Στη συνέχεια στα οφέλη από την ύπαρξη του χιούμορ σε διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες και εστιάζει σ’ αυτήν της εκπαίδευσης. Κάνει ειδικότερη αναφορά στην έλλειψη χιούμορ στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας αποδεικνύοντάς τη με την ύπαρξη των ελάχιστων ευθυμογραφικών κειμένων που περιέχονται στα σχολικά βιβλία Λογοτεχνίας του Λυκείου. Κατόπιν παρουσιάζει τα συμπεράσματα από αυτήν την έλλειψη και προτείνει εισαγωγή κειμένων σύγχρονων Ελλήνων ευθυμογράφων-χρονογράφων και συγκριτική παρουσίασή τους με τα κείμενα των παλιότερων. Τέλος παρουσιάζεται και ένα δείγμα συγκριτικής παρουσίασης ευθυμογραφικών κειμένων, του Ε. Ροΐδη και Φ. Γερμανού.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται η χρήση των ψηφιακών πηγών στη διδασκαλία της Ιστορίας ως πρόσφορος τρόπος ανάπτυξης μιας σειράς δεξιοτήτων, των λεγόμενων δεξιοτήτων του 21ου αιώνα. Σε αυτές ανήκουν η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η συνεργασία, η επικοινωνία, η επίλυση προβλημάτων και η χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών. Στόχος είναι να αποδειχθεί ότι η χρήση των ψηφιακών πηγών ως εναλλακτική λύση για την ιστορική κατανόηση είναι αποτελεσματική και εναρμονίζεται με το επιστημονικό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί στη διδακτική της Ιστορίας στην εποχή μας. Επίσης, γίνεται αναφορά σε εφαρμοσμένο σχέδιο εργασίας με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση με ποικίλες ψηφιακές πηγές.
Επίμαχα θέματα θεωρούνται αυτά που επιδρούν διχαστικά ανάμεσα σε ίδιες ή διαφορετικές κοινωνικές και εθνοτικές ομάδες, για τα οποία κάθε ομάδα παρουσιάζει τη δική της εξήγηση και λύση, που είναι συχνά αντίθετη με τις άλλες. Τα θέματα αυτά αναστατώνουν «την κοινή γνώμη», επειδή έρχονται σε αντίθεση με τις επικρατούσες αντιλήψεις, τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις που διαμορφώνονται από το σχολείο, τα ΜΜΕ και άλλους φορείς διαμόρφωσης ιστορικής γνώσης, όπως ο κινηματογράφος και η τηλεόραση (Stradling, 2003: 101-102).
Η συνέχεια στο τεύχος 177.
Η απελευθέρωση της γλωσσικής διδασκαλίας στον τόπο μας από τα δεσμά του γλωσσικού ζητήματος, που σημειώθηκε κατά τέλη του 20ου αιώνα σε συνδυασμό, κατά την ίδια περίοδο, με τη θετική επίδραση της γλωσσικής επιστήμης είχε, μεταξύ άλλων, ως αποτέλεσμα και την ανάδειξη του λεξιλογίου σε βασικό τομέα του γλωσσικού μαθήματος.
Η θετική αυτή πορεία, που σημειώθηκε εδώ και μερικά χρόνια και η οποία σήμερα δείχνει να συνεχίζεται απρόσκοπτα, μας οδηγεί σε μια όλο και μεγαλύτερη αναγνώριση του ρόλου και της αξίας του λεξιλογίου.
Η συνέχεια στο τεύχος 177.
Βασικές παραδοχές για την ερμηνευτική προσέγγιση του λογοτεχνικού κειμένου:
Προσεγγίζουμε το λογοτεχνικό κείμενο ως αναπαράσταση της ανθρώπινης κατάστασης.
Η ερμηνεία του κειμένου διαμορφώνεται από:
α. τον λόγο του δημιουργού του κειμένου, έτσι όπως ο δημιουργός τον αισθάνθηκε και τον αποτύπωσε τη συγκεκριμένη στιγμή και κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες/περιστάσεις
β. τον αναγνώστη, ο οποίος έχει τη δική του άποψη για τον κόσμο και το δικό του ψυχολογικό υπόβαθρο.
Η συνέχεια στο τεύχος 177
"Η Κριτική Ανάλυση Λόγου (ΚΑΛ) συνδυάζει την κειμενική με την κοινωνική ανάλυση έχοντας ως στόχο τη διερεύνηση κρυμμένων αιτιών και συνδέσεων που συμβάλλουν στην εγκαθίδρυση και αναπαραγωγή σχέσεων εξουσίας και ανισότητας. Αποτελεί ένα εργαλείο για την εξήγηση των κοινωνικών φαινομένων, αλλά συγχρόνως υποδηλώνει και μια παρέμβαση με στόχο την κοινωνική αλλαγή για τα άτομα που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση λόγω ρατσισμού, σεξισμού κ.λπ., συνδέεται δηλαδή ρητά με ζητήματα εξουσίας και ιδεολογίας. Η παρούσα εργασία εστιάζει στο τρισδιάστατο πρότυπο Κριτικής Ανάλυσης Λόγου του Fairclough. Απώτερος στόχος η εφαρμογή του στη διδακτική πράξη και συγκεκριμένα στο μάθημα της λογοτεχνίας, ώστε να αναδειχθούν οι άνισες σχέσεις εξουσίας μεταξύ των φύλων, δηλαδή όλων εκείνων των ιδεών, αξιών και πεποιθήσεων που ρητά ή υπόρρητα κατασκευάζουν μια θέση, καθώς έχουν παγιωθεί, θεωρούνται δεδομένες και τις οποίες τα άτομα ακολουθούν, χωρίς να συνειδητοποιούν τον καταπιεστικό τους ρόλο. Η εφαρμογή αφορά το λογοτεχνικό απόσπασμα «Πρώτες Ενθυμήσεις» της Πηνελόπης Δέλτα που συμπεριλαμβάνεται στο εγχειρίδιο των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου."
Η συνέχεια στο τεύχος 177.
"Η θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, με προεξάρχουσα τη δεύτερη, μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει στη διαμόρφωση της εντύπωσης ή, ακριβέστερα, της υπόθεσης ότι το συγκεκριμένο διδακτικό αντικείμενο προσφέρεται, περισσότερο ίσως από οποιοδήποτε άλλο, σε μία ευρεία γκάμα διδακτικών προτάσεων ή πρωτοβουλιών, καθεμία από τις οποίες φέρει τα δικά της εχέγγυα επιτυχίας. Αυτό, κυρίως, συμβαίνει λόγω της ιδιαίτερης φύσης του μαθήματος που κινείται και μετεωρίζεται ανάμεσα στην τέχνη και την επιστήμη, με την πρώτη να διεκδικεί επάξια την πρωτοκαθεδρία. Γιατί η λογοτεχνία, ως τέχνη του λόγου, μπορεί μεν να αποτελεί ένα κλειστό σύμπαν, η είσοδος όμως και η περιήγηση σε αυτό επιτρέπει, αν δεν επιβάλλει, έναν ορίζοντα ανοιχτό, τόσο ως προς τις προσδοκίες όσο και ως προς τα μέσα, τους τρόπους και τις μεθοδεύσεις."
Η συνέχεια στο τεύχος 177
Η ιστορία του ανθρώπου ταυτίζεται με την ιστορία του λόγου του. Άνθρωπος σημαίνει λόγος. Η όποια προηγούμενη κατάστασή του είναι προανθρώπινη. Και εν αρχή και πάντοτε και παντού τα πάντα διέπει ο λόγος, άρρηκτα (και αποκλειστικά) δεμένος με τον άνθρωπο και με την κοινωνική ζωή του σε όλη την εξελικτική πορεία της.
Με αφορμή το κείμενο «Οι Πέρσυ Γουέτμορ στη Μόρια» οδηγούμαστε στην παραγωγή επιχειρηματικού λόγου.
Ένα δείγμα εργαστηρίου που πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία, στις 7 Μαρτίου 2020.
Διάλογος με τον Σωκράτη
Οι προτάσεις της Ομάδας Ιστορίας (νέες εκδόσεις, ημερίδες, συνέδρια, ομιλίες, εκπαιδευτικά προγράμματα).
Το Τμήμα Περιφερειακής Ανάπτυξης του Ιονίου Πανεπιστημίου έχει την χαρά και την τιμή να διοργανώνει την εκδήλωση του έργου «ΒΥΡΩΝ» στο πλαίσιο της Δράσης «Επιστήμη και Κοινωνία - 200 Χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση» του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.).
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης θα παρουσιαστεί το «Βιωματικό εκπαιδεΥτικό παιχνίδι για τη διεΡεύνηση της κοινΩνικής ταυτότητας της επαΝάστασης – ΒΥΡΩΝ» που αναπτύσσεται από το Εργαστήριο Πληροφορικής στις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες υπό την διεύθυνση του Αν. Καθηγητή κ. Φοίβου Μυλωνά, σε συνεργασία με μέλη των Τμημάτων Ιστορίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Ιονίου Πανεπιστημίου.
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη, 6 Μαΐου 2021, διαδικτυακά, λόγω της πανδημίας COVID-19. Δείτε το ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ.
Στις 8/2/2021 αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του περιοδικού Νέα Παιδεία ερωτηματολόγιο για το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών της Α’ Λυκείου, το οποίο προσκαλούνταν να απαντήσουν συνάδελφοι που κατά τη φετινή σχολική χρονιά (2020-2021) διδάσκουν το συγκεκριμένο μάθημα. Στόχος ήταν να αποτυπωθεί η εμπειρία τους από αυτή την αλλαγή.
Το ερωτηματολόγιο απαντήθηκε από 105 συναδέλφους, αριθμός που επιτρέπει μια πρώτη αποτύπωση των απόψεων τους σχετικά με την αλλαγή.
Ξεφυλλίζοντας τα σχολικά βιβλία, όλων των βαθμίδων, δε θα βρούμε τίποτα σχετικό με τη σεξουαλικότητα. Δεν υπάρχει αναφορά σε βιβλίο γλώσσας του δημοτικού, διήγημα στο μάθημα της λογοτεχνίας, εικόνα ή έργο τέχνης, κάποια αναφορά στην ιστορία, κάποια πηγή από αρχαίο ή αναγεννησιακό ή νεότερο συγγραφέα σε ένα μικρό ράστερ κάποιας σελίδας των βιβλίων ιστορίας που να αναφέρεται στη σεξουαλικότητα.
Ένα κείμενο του Δημήτρη Χριστόπουλου για τον επιχειρηματολογικό λόγο και τα "εργαλεία" του.
Πρόταση του παλιότερου ελληνικού παιδαγωγικού περιοδικού, της Νέας Παιδείας.
Προτάσεις για νέες εκδόσεις, διδακτικό υλικό, ημερίδες, συνέδρια, διεθνείς τοποθετήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα από τους Παναγιώτη Γατσωτή και Ηλία Στουραΐτη.
Για την Τράπεζα Θεμάτων στο μάθημα της Ιστορίας τοποθετείται ο Όμιλος για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα.
Ένα κείμενο-παρέμβαση της Ομάδας των Αρχαίων Ελληνικών για δύο αλλαγές στις οδηγίες διδασκαλίας του μαθήματος, που δεν αναδείχθηκαν λόγω εκτάκτων συνθηκών. Ακολουθεί ερωτηματολόγιο, το οποίο καλούμε τους συναδέλφους να συμπληρώσουν.
