Πανελλαδικές Εξετάσεις Ημερήσιου ΓΕΛ - Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνίας
Κριτική προσέγγιση: επιλογή κειμένων – θέματα & οδηγίες Κ.Ε.Ε.
Περίληψη
Το άρθρο αναφέρεται σε μια διάσταση της διδακτικής διαδικασίας που λείπει από τη Λογοτεχνία στο ελληνικό σχολείο και ειδικά στο Λύκειο: Αυτήν του χιούμορ. Αρχικά αναφέρεται στην υφή, στον ορισμό του χιούμορ γενικότερα. Στη συνέχεια στα οφέλη από την ύπαρξη του χιούμορ σε διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες και εστιάζει σ’ αυτήν της εκπαίδευσης. Κάνει ειδικότερη αναφορά στην έλλειψη χιούμορ στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας αποδεικνύοντάς τη με την ύπαρξη των ελάχιστων ευθυμογραφικών κειμένων που περιέχονται στα σχολικά βιβλία Λογοτεχνίας του Λυκείου. Κατόπιν παρουσιάζει τα συμπεράσματα από αυτήν την έλλειψη και προτείνει εισαγωγή κειμένων σύγχρονων Ελλήνων ευθυμογράφων-χρονογράφων και συγκριτική παρουσίασή τους με τα κείμενα των παλιότερων. Τέλος παρουσιάζεται και ένα δείγμα συγκριτικής παρουσίασης ευθυμογραφικών κειμένων, του Ε. Ροΐδη και Φ. Γερμανού.
Η απελευθέρωση της γλωσσικής διδασκαλίας στον τόπο μας από τα δεσμά του γλωσσικού ζητήματος, που σημειώθηκε κατά τέλη του 20ου αιώνα σε συνδυασμό, κατά την ίδια περίοδο, με τη θετική επίδραση της γλωσσικής επιστήμης είχε, μεταξύ άλλων, ως αποτέλεσμα και την ανάδειξη του λεξιλογίου σε βασικό τομέα του γλωσσικού μαθήματος.
Η θετική αυτή πορεία, που σημειώθηκε εδώ και μερικά χρόνια και η οποία σήμερα δείχνει να συνεχίζεται απρόσκοπτα, μας οδηγεί σε μια όλο και μεγαλύτερη αναγνώριση του ρόλου και της αξίας του λεξιλογίου.
Η συνέχεια στο τεύχος 177.
Βασικές παραδοχές για την ερμηνευτική προσέγγιση του λογοτεχνικού κειμένου:
Προσεγγίζουμε το λογοτεχνικό κείμενο ως αναπαράσταση της ανθρώπινης κατάστασης.
Η ερμηνεία του κειμένου διαμορφώνεται από:
α. τον λόγο του δημιουργού του κειμένου, έτσι όπως ο δημιουργός τον αισθάνθηκε και τον αποτύπωσε τη συγκεκριμένη στιγμή και κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες/περιστάσεις
β. τον αναγνώστη, ο οποίος έχει τη δική του άποψη για τον κόσμο και το δικό του ψυχολογικό υπόβαθρο.
Η συνέχεια στο τεύχος 177
"Η Κριτική Ανάλυση Λόγου (ΚΑΛ) συνδυάζει την κειμενική με την κοινωνική ανάλυση έχοντας ως στόχο τη διερεύνηση κρυμμένων αιτιών και συνδέσεων που συμβάλλουν στην εγκαθίδρυση και αναπαραγωγή σχέσεων εξουσίας και ανισότητας. Αποτελεί ένα εργαλείο για την εξήγηση των κοινωνικών φαινομένων, αλλά συγχρόνως υποδηλώνει και μια παρέμβαση με στόχο την κοινωνική αλλαγή για τα άτομα που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση λόγω ρατσισμού, σεξισμού κ.λπ., συνδέεται δηλαδή ρητά με ζητήματα εξουσίας και ιδεολογίας. Η παρούσα εργασία εστιάζει στο τρισδιάστατο πρότυπο Κριτικής Ανάλυσης Λόγου του Fairclough. Απώτερος στόχος η εφαρμογή του στη διδακτική πράξη και συγκεκριμένα στο μάθημα της λογοτεχνίας, ώστε να αναδειχθούν οι άνισες σχέσεις εξουσίας μεταξύ των φύλων, δηλαδή όλων εκείνων των ιδεών, αξιών και πεποιθήσεων που ρητά ή υπόρρητα κατασκευάζουν μια θέση, καθώς έχουν παγιωθεί, θεωρούνται δεδομένες και τις οποίες τα άτομα ακολουθούν, χωρίς να συνειδητοποιούν τον καταπιεστικό τους ρόλο. Η εφαρμογή αφορά το λογοτεχνικό απόσπασμα «Πρώτες Ενθυμήσεις» της Πηνελόπης Δέλτα που συμπεριλαμβάνεται στο εγχειρίδιο των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου."
Η συνέχεια στο τεύχος 177.
"Η θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, με προεξάρχουσα τη δεύτερη, μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει στη διαμόρφωση της εντύπωσης ή, ακριβέστερα, της υπόθεσης ότι το συγκεκριμένο διδακτικό αντικείμενο προσφέρεται, περισσότερο ίσως από οποιοδήποτε άλλο, σε μία ευρεία γκάμα διδακτικών προτάσεων ή πρωτοβουλιών, καθεμία από τις οποίες φέρει τα δικά της εχέγγυα επιτυχίας. Αυτό, κυρίως, συμβαίνει λόγω της ιδιαίτερης φύσης του μαθήματος που κινείται και μετεωρίζεται ανάμεσα στην τέχνη και την επιστήμη, με την πρώτη να διεκδικεί επάξια την πρωτοκαθεδρία. Γιατί η λογοτεχνία, ως τέχνη του λόγου, μπορεί μεν να αποτελεί ένα κλειστό σύμπαν, η είσοδος όμως και η περιήγηση σε αυτό επιτρέπει, αν δεν επιβάλλει, έναν ορίζοντα ανοιχτό, τόσο ως προς τις προσδοκίες όσο και ως προς τα μέσα, τους τρόπους και τις μεθοδεύσεις."
Η συνέχεια στο τεύχος 177
Με αφορμή το κείμενο «Οι Πέρσυ Γουέτμορ στη Μόρια» οδηγούμαστε στην παραγωγή επιχειρηματικού λόγου.
Ένα δείγμα εργαστηρίου που πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία, στις 7 Μαρτίου 2020.
Διάλογος με τον Σωκράτη
Ένα κείμενο του Δημήτρη Χριστόπουλου για τον επιχειρηματολογικό λόγο και τα "εργαλεία" του.
Θεματικός άξονας της παρούσας μελέτης είναι ο γλωσσικός δανεισμός, ο οποίος νοείται ως ενσωμάτωση λέξεων, κυρίως, από συγκεκριμένη γλώσσα σε μία άλλη γλώσσα στο πλαίσιο πολιτισμικών επαφών και σε διαδικασία πολιτισμικής διάχυσης. Στόχος της εργασίας είναι ο σχολιασμός και η αξιολόγηση του γλωσσικού δανεισμού, η ανάλυση των επιδράσεών του στη γλώσσα που δανείζεται τους αλλόγλωσσους όρους και οι συνέπειες αυτής της επίδρασης, η συζήτηση απόψεων που θεωρούν τον δανεισμό γλωσσική φθορά και η περιγραφή του ρόλου της γλωσσικής εκπαίδευσης σε σχέση με τη διαδικασία αυτή.
Κείμενο για το περιοδικό Γλώσσα, του οποίου η ψηφιοποίηση ολοκληρώθηκε. "Το 1976 υπήρξε μια σημαδιακή χρονιά για την ελληνική εκπαίδευση, γιατί τότε κόπηκε κάθε δεσμός με το γλωσσοεκπαιδευτικό παρελθόν και θεσμοθετήθηκαν σημαντικές αλλαγές στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, μια από τις οποίες ήταν η χρήση και η διδασκαλία της δημοτικής γλώσσας σ’ όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Το σύνολο σχεδόν των εκπαιδευτικών δέχτηκε με ενθουσιασμό τις μεταρρυθμίσεις."
Σχόλιο του Αναστάσιου Στέφου στο τεύχος 175.
Σχόλιο του Κώστα Μπαλάσκα στο τεύχος 175.
