"Έχω επανειλημμένως μιλήσει για τα κείμενα του Παρίση, με αντικειμενικότητα, χωρίς να αφήσω τη φιλική σχέση να με παρασύρει σε μεροληπτικές εκτιμήσεις. Εδώ θα ήθελα μόνο να σταθώ για λίγο στη γλώσσα του. Πλούσια και ευρηματική, σε όλη τη συγχρονία και τη διαχρονία της, με συνδυασμούς αναπάντεχους και χαρακτηρισμούς ποιητικούς. Με επίθετα χαρακτηριστικά, όχι κοσμητικά, που εντυπωσιάζουν."
«Όσο κι αν πιέζω τη μνήμη μου, δεν μπορώ να εντοπίσω τον χρόνο και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γνωρίστηκα με τον Νικήτα Παρίση. Τον θεωρώ περίπου δεδομένο και παρόντα σε όλες τις δεκαετίες που έχω διανύσει μέχρι σήμερα, όπως ακριβώς πιστεύεις πως τα δέντρα που βρίσκονται έξω από το παράθυρό σου υπήρχαν εκεί ανέκαθεν, χωρίς να αναρωτιέσαι πότε και ποιος τα φύτεψε. Τούτη η τυχαία και αιφνίδια παρομοίωση με τα δέντρα ταιριάζει πολύ, νομίζω, στη φιλική σχέση μου με τον Νικήτα· δηλώνει εμμέσως τις βαθιές ρίζες που συνδέουν τον ίδιον με το υπέδαφος της ελληνικής παιδείας, αρχαίας και νεοελληνικής».
"Ο Νικήτας Παρίσης, γεννημένος την 1η Αυγούστου του 1935, ανήκει στη λεγόμενη Δεύτερη Μεταπολεμική Γενιά συγγραφέων - την ιδιωτικότερη και εξομολογητικότερη σε σχέση με την Πρώτη - αν και πρωτοδημοσιεύει πολύ μεταγενέστερα. Σημασία, βέβαια, δεν έχει πότε αποφασίζει κάποιος να δημοσιεύσει, αλλά οι συνθήκες μέσα στις οποίες διαμορφώνει την προσωπικότητά του και οι οποίες καθορίζουν τόσο την αισθητική του όσο και τις θεματικές επιλογές του. Η Δώρα Μέντη σημειώνει μεταξύ άλλων πως «ο ταραγμένος μεταπολεμικός κόσμος, η κοινωνική αλλοτρίωση, η αστικοποίηση, η νοσταλγία του γενέθλιου χώρου, η ανθρώπινη μοναξιά αποτελούν τα πιο αγαπητά θέματα νεότερων πετυχημένων διηγηματογράφων», κάτι που φυσικά ισχύει και στην περίπτωση του Ν. Παρίση."
Ανθολογία Διηγημάτων Χρ. Μηλιώνη, εκδ. Μεταίχμιο, 2021, σελ. 327
Γράφει η Χριστίνα Αργυροπούλου
Το παρόν άρθρο πραγματεύεται το φαινόμενο των θεατρικών διασκευών έργων της αφηγηματικής πεζογραφίας και διερευνά τις διαστάσεις, τις προοπτικές, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο η πρακτική αυτή προσδιόρισε, σε μεγάλο βαθμό, τη φυσιογνωμία της σύγχρονης ελληνικής θεατρικής παραγωγής.
Οι Κ. Αγγελάκος και Γ. Σπανός συζητούν για τις αλλαγές στην εξέταση της Γλώσσας-Λογοτεχνίας στο Λύκειο.
του Κώστα Μπαλάσκα
*Ομιλία που εκφωνήθηκε στη Διημερίδα που οργάνωσε το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής για τη Λογοτεχνία στην εκπαίδευση (21-22 Μαΐου 2021).
Είναι γνωστός ο ορολογικός πληθωρισμός που μαστίζει τις φιλολογικές επιστήμες, εάν, μάλιστα, λάβουμε υπόψη μας και την αλματώδη εξέλιξη που γνώρισαν κάποιες από αυτές μέσα σε διαφορετικές ‘σχολές σκέψης’. Σύγχυση στην ορολογία, ασάφειες ή/και επικαλύψεις δεν λείπουν από σχετικά πανεπιστημιακά συγγράμματα.
του Θανάση Νάκα, Ομ. Καθηγητή Γλωσσολογίας Ε.Κ.Π.Α.
Πανελλαδικές Εξετάσεις Ημερήσιου ΓΕΛ - Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνίας
Κριτική προσέγγιση: επιλογή κειμένων – θέματα & οδηγίες Κ.Ε.Ε.
Περίληψη
Το άρθρο αναφέρεται σε μια διάσταση της διδακτικής διαδικασίας που λείπει από τη Λογοτεχνία στο ελληνικό σχολείο και ειδικά στο Λύκειο: Αυτήν του χιούμορ. Αρχικά αναφέρεται στην υφή, στον ορισμό του χιούμορ γενικότερα. Στη συνέχεια στα οφέλη από την ύπαρξη του χιούμορ σε διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες και εστιάζει σ’ αυτήν της εκπαίδευσης. Κάνει ειδικότερη αναφορά στην έλλειψη χιούμορ στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας αποδεικνύοντάς τη με την ύπαρξη των ελάχιστων ευθυμογραφικών κειμένων που περιέχονται στα σχολικά βιβλία Λογοτεχνίας του Λυκείου. Κατόπιν παρουσιάζει τα συμπεράσματα από αυτήν την έλλειψη και προτείνει εισαγωγή κειμένων σύγχρονων Ελλήνων ευθυμογράφων-χρονογράφων και συγκριτική παρουσίασή τους με τα κείμενα των παλιότερων. Τέλος παρουσιάζεται και ένα δείγμα συγκριτικής παρουσίασης ευθυμογραφικών κειμένων, του Ε. Ροΐδη και Φ. Γερμανού.
Η απελευθέρωση της γλωσσικής διδασκαλίας στον τόπο μας από τα δεσμά του γλωσσικού ζητήματος, που σημειώθηκε κατά τέλη του 20ου αιώνα σε συνδυασμό, κατά την ίδια περίοδο, με τη θετική επίδραση της γλωσσικής επιστήμης είχε, μεταξύ άλλων, ως αποτέλεσμα και την ανάδειξη του λεξιλογίου σε βασικό τομέα του γλωσσικού μαθήματος.
Η θετική αυτή πορεία, που σημειώθηκε εδώ και μερικά χρόνια και η οποία σήμερα δείχνει να συνεχίζεται απρόσκοπτα, μας οδηγεί σε μια όλο και μεγαλύτερη αναγνώριση του ρόλου και της αξίας του λεξιλογίου.
Η συνέχεια στο τεύχος 177.
Βασικές παραδοχές για την ερμηνευτική προσέγγιση του λογοτεχνικού κειμένου:
Προσεγγίζουμε το λογοτεχνικό κείμενο ως αναπαράσταση της ανθρώπινης κατάστασης.
Η ερμηνεία του κειμένου διαμορφώνεται από:
α. τον λόγο του δημιουργού του κειμένου, έτσι όπως ο δημιουργός τον αισθάνθηκε και τον αποτύπωσε τη συγκεκριμένη στιγμή και κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες/περιστάσεις
β. τον αναγνώστη, ο οποίος έχει τη δική του άποψη για τον κόσμο και το δικό του ψυχολογικό υπόβαθρο.
Η συνέχεια στο τεύχος 177
"Η Κριτική Ανάλυση Λόγου (ΚΑΛ) συνδυάζει την κειμενική με την κοινωνική ανάλυση έχοντας ως στόχο τη διερεύνηση κρυμμένων αιτιών και συνδέσεων που συμβάλλουν στην εγκαθίδρυση και αναπαραγωγή σχέσεων εξουσίας και ανισότητας. Αποτελεί ένα εργαλείο για την εξήγηση των κοινωνικών φαινομένων, αλλά συγχρόνως υποδηλώνει και μια παρέμβαση με στόχο την κοινωνική αλλαγή για τα άτομα που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση λόγω ρατσισμού, σεξισμού κ.λπ., συνδέεται δηλαδή ρητά με ζητήματα εξουσίας και ιδεολογίας. Η παρούσα εργασία εστιάζει στο τρισδιάστατο πρότυπο Κριτικής Ανάλυσης Λόγου του Fairclough. Απώτερος στόχος η εφαρμογή του στη διδακτική πράξη και συγκεκριμένα στο μάθημα της λογοτεχνίας, ώστε να αναδειχθούν οι άνισες σχέσεις εξουσίας μεταξύ των φύλων, δηλαδή όλων εκείνων των ιδεών, αξιών και πεποιθήσεων που ρητά ή υπόρρητα κατασκευάζουν μια θέση, καθώς έχουν παγιωθεί, θεωρούνται δεδομένες και τις οποίες τα άτομα ακολουθούν, χωρίς να συνειδητοποιούν τον καταπιεστικό τους ρόλο. Η εφαρμογή αφορά το λογοτεχνικό απόσπασμα «Πρώτες Ενθυμήσεις» της Πηνελόπης Δέλτα που συμπεριλαμβάνεται στο εγχειρίδιο των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου."
Η συνέχεια στο τεύχος 177.
"Η θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, με προεξάρχουσα τη δεύτερη, μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει στη διαμόρφωση της εντύπωσης ή, ακριβέστερα, της υπόθεσης ότι το συγκεκριμένο διδακτικό αντικείμενο προσφέρεται, περισσότερο ίσως από οποιοδήποτε άλλο, σε μία ευρεία γκάμα διδακτικών προτάσεων ή πρωτοβουλιών, καθεμία από τις οποίες φέρει τα δικά της εχέγγυα επιτυχίας. Αυτό, κυρίως, συμβαίνει λόγω της ιδιαίτερης φύσης του μαθήματος που κινείται και μετεωρίζεται ανάμεσα στην τέχνη και την επιστήμη, με την πρώτη να διεκδικεί επάξια την πρωτοκαθεδρία. Γιατί η λογοτεχνία, ως τέχνη του λόγου, μπορεί μεν να αποτελεί ένα κλειστό σύμπαν, η είσοδος όμως και η περιήγηση σε αυτό επιτρέπει, αν δεν επιβάλλει, έναν ορίζοντα ανοιχτό, τόσο ως προς τις προσδοκίες όσο και ως προς τα μέσα, τους τρόπους και τις μεθοδεύσεις."
Η συνέχεια στο τεύχος 177
Με αφορμή το κείμενο «Οι Πέρσυ Γουέτμορ στη Μόρια» οδηγούμαστε στην παραγωγή επιχειρηματικού λόγου.
Ένα δείγμα εργαστηρίου που πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία, στις 7 Μαρτίου 2020.
Διάλογος με τον Σωκράτη
Ένα κείμενο του Δημήτρη Χριστόπουλου για τον επιχειρηματολογικό λόγο και τα "εργαλεία" του.
Θεματικός άξονας της παρούσας μελέτης είναι ο γλωσσικός δανεισμός, ο οποίος νοείται ως ενσωμάτωση λέξεων, κυρίως, από συγκεκριμένη γλώσσα σε μία άλλη γλώσσα στο πλαίσιο πολιτισμικών επαφών και σε διαδικασία πολιτισμικής διάχυσης. Στόχος της εργασίας είναι ο σχολιασμός και η αξιολόγηση του γλωσσικού δανεισμού, η ανάλυση των επιδράσεών του στη γλώσσα που δανείζεται τους αλλόγλωσσους όρους και οι συνέπειες αυτής της επίδρασης, η συζήτηση απόψεων που θεωρούν τον δανεισμό γλωσσική φθορά και η περιγραφή του ρόλου της γλωσσικής εκπαίδευσης σε σχέση με τη διαδικασία αυτή.
